3. Datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd: Ansawdd Aer

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:52 pm ar 24 Ebrill 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Melding David Melding Conservative 2:52, 24 Ebrill 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch ei bod yn ymddangos ein bod yn symud i'r cyfeiriad iawn, ond rydym wedi bod yn araf yn gweithredu. Bron i ddwy flynedd yn ôl roeddem yn edrych ar raglen amlinellol y Llywodraeth ar gyfer y Cynulliad hwn, ac ni allaf gofio a oedd cyfeiriad at ansawdd aer neu ei fod yn arwynebol yn unig, ond yn sicr doedden nhw ddim y math o ymrwymiadau yr ydym ni newydd eu clywed—bod angen inni fod yn arweinydd wrth ddatblygu amgylchedd aer glân. Felly, rwy'n croesawu hynny, ond roedd yn ymddangos bod yr Alban gryn dipyn ar y blaen inni gan fod ganddynt bedwar parth aer glân i'w sefydlu eleni. A bod yn deg, bu rhywfaint o ddryswch dros weithredu'r parthau aer glân a lle mae'r pŵer gwirioneddol. Ond bellach mae gennym ni eglurhad i weithredu, ac rwy'n credu bod angen i Lywodraeth Cymru symud yn gyflym iawn ac, yn fy marn i, mae angen parthau aer glân arnom yng Nghaerdydd, Abertawe a Chasnewydd, ac o bosibl mewn ardaloedd eraill.

Mae angen inni fod yn ymwybodol iawn o fanteision y polisïau integredig hyn i wella ansawdd aer. Efallai y byddwch yn ymwybodol, yn Berlin, bod eu parth aer glân nhw, a lansiwyd yn 2008 ac a gafodd ei ymestyn yn 2010, wedi arwain at leihad mewn allyriadau a oedd hyd at 50 y cant yn is na'r duedd ddisgwyliedig. Mae hyn yn dangos beth y gallwn ni ei gyflawni. Felly, mae egni—os nad yw hwnnw'n orchymyn amhriodol ar hyn o bryd i'ch annog chi—yn briodol er mwyn gwella ansawdd ein haer.

A gaf i ddweud, yn ail, ar lansiad gwefan newydd Ansawdd Aer yng Nghymru, fod hynny'n rhywbeth sy'n gallu cynnwys y cyhoedd a sicrhau eich bod yn cael y cyfranogiad ehangach hwnnw? Un maes y mae Ceidwadwyr Cymru wedi bod yn bryderus iawn yn ei gylch yw casglu data yn agos iawn i'n hysgolion a'n meithrinfeydd yng Nghymru. Mae hwn yn faes y gallem ni, o bosibl, edrych arno bellach. Os caf neidio ymlaen at y ganolfan monitro ansawdd aer ar gyfer Cymru, mae'n ymddangos i mi y gellir cysylltu hon â'r wefan, yn sicr, a hefyd gallai'r ganolfan fod yn ffynhonnell addysgol allweddol ar gyfer ysgolion i ennyn diddordeb plant mewn mentrau i wella ansawdd aer. Mae prosiect o'r math hwn wedi bod yn digwydd yn Rhydychen ac wedi arwain at rai canlyniadau diddorol a chalonogol iawn. Ac mae angen y math hwnnw o ddychymyg arnom ni.

O ran tagfeydd ar y ffyrdd a chyfyngu ar y cerbydau sy'n llygru fwyaf, rwy'n credu bod angen inni wneud cynnydd yn y maes hwn. Ond, yn ein hardaloedd trefol, yn amlwg, rydym  i ryw raddau wedi ein cyfyngu gan hanes ac nid oes gennym, ar y cyfan, systemau trafnidiaeth gyhoeddus a diwylliant o gerdded mwy nag yr ydym ar hyn o bryd, ac mae angen newid hynny dros amser. Yn y cyfnod pontio hwn, mae angen inni fynd â phobl gyda ni oherwydd, yn anffodus, nid yw rhai pobl, ar hyn o bryd, yn gweld bod dewis amgen i'r car. Felly, rwy'n credu bod angen integreiddio systemau trafnidiaeth gyhoeddus sy'n gweithredu'n effeithiol a chyfyngiadau traffig priodol, parthau aer glân—mae angen integreiddio'r rhain i gyd mewn dull sy'n gweld gwelliant o ran trafnidiaeth gyhoeddus a rhwydweithiau teithio llesol eraill, fel strydoedd yng nghanol y ddinas yn ardaloedd i gerddwyr yn unig. Gallwn agor canolfannau hanesyddol ein dinasoedd i bobl unwaith eto a pheidio â'u cyfyngu, fel y maent yn aml, gan ormod o geir modur. Felly, ceir rhai posibiliadau gwirioneddol yma a fyddai'n gwneud yr amgylchedd yn llawer, llawer gwell.

O ran ymgynghoriad arall—. Mae yna lawer o ymgynghoriadau, ac rwy'n gobeithio y byddan nhw'n symud ymlaen yn gyflym. Unwaith eto, mae fy ymadroddi yn anaddas. Ond o ran lleihau crynodiadau nitrogen deuocsid, mae'r effaith ar ansawdd aer amgylchol yn y fan yma yn enfawr, ac er nad oes gennym gynllun cydymffurfio ar hyn o bryd, a'ch bod chi eisiau cyflwyno un erbyn 31 Gorffennaf—yn amlwg dim ond pan weithredir y cynllun hwnnw y bydd mewn gwirionedd yn cael effaith ar bobl—rwy'n falch o weld bod rhai ffyrdd yn cael eu targedu, fel yr A470 rhwng Glan-bad a Phontypridd yn fy rhanbarth i, sef y ffordd fwyaf llygredig yng Nghymru ar hyn o bryd. Ond, unwaith eto, mae hynny, credaf, yn cyfrannu at y pwyntiau a wneuthum am y broblem seilwaith trafnidiaeth gyhoeddus ehangach. Felly, mae gennym lawer i'w wneud, ond, i'r graddau y mae wedi'i nodi heddiw, rwy'n croesawu'r cynnydd cymharol fach a gobeithiaf y byddwn yn awr yn gweld camau gweithredu cyn bo hir.