Diolch i'r Gweinidog am ei datganiad heddiw, a diolch am yr ymrwymiad yr ydych chi wedi'i amlinellu. Fel y mae David Melding a Simon Thomas wedi nodi, rydym wedi cael cryn frwydr i gyrraedd y pwynt hwn, ond o leiaf bellach bod rhai ymrwymiadau gan y Llywodraeth.

Nawr, rydym ni wedi cael trafodaethau pur helaeth yma yn y Siambr ar y pwnc hwn yn ystod tymor y Cynulliad hwn, ac, wrth gwrs, rydym ni i gyd eisiau gweld Llywodraeth Cymru a'r Cynulliad yn gwneud eu gorau glas i wella ansawdd aer yng Nghymru, sy'n broblem fawr yn y rhan fwyaf o'n hardaloedd adeiledig trefol, a'r cwestiwn yw: pa gamau fydd yn effeithiol o ran cyflawni'r nod hwnnw? Nawr, mae llawer o lygredd aer, rwy'n credu ein bod i gyd yn cydnabod, yn dod o ffyrdd. Mae un o'ch cynigion heddiw ar gyfer terfynau cyflymder 50 mya dros dro ar draffyrdd a chefnffyrdd. Dim ond mân bwynt, ond hoffwn nodi ichi enwi'r A470 rhwng Glan-bad a Phontypridd fel un o'r parthau 50 mya arfaethedig. Wel, o'r hyn y mae defnyddwyr rheolaidd o'r ffordd yn ei ddweud wrthyf, mae eisoes yn barth 50 mya, ac wedi bod ers i waith ffordd gael ei wneud yno rai misoedd yn ôl. Felly, roeddwn i eisiau cyfleu'r wybodaeth honno. 

Ond pwynt pwysicach yw mai'r traffyrdd a'r cefnffyrdd hyn yw'r unig ffyrdd y mae Llywodraeth Cymru yn eu rheoli. Mae'r rhan fwyaf o ffyrdd o dan reolaeth yr awdurdod lleol, ac mae'r rhain yn ffyrdd â cherddwyr arnynt; dydych chi ddim yn cael llawer o gerddwyr ar draffyrdd a chefnffyrdd mawr. Felly, wrth gwrs, yr hyn y mae angen ichi ei wneud wrth symud ymlaen yw cael rhywfaint o drafodaethau ystyrlon gyda chynghorau lleol ynghylch sut y maen nhw'n ymdrin â llygredd sy'n dod o'u ffyrdd, ac rwy'n credu mai dyma beth yr ydym ni wedi bod yn ei drafod, i ryw raddau, heddiw, sut yr ydych chi'n mynd i gyflawni hynny. Rwy'n credu bod angen arweiniad cryf arnom ni gan Lywodraeth Cymru yn y maes hwn. Rwy'n gwybod eich bod yn cynnig cronfa ansawdd aer, sy'n beth da, ond efallai y bydd angen ichi gynnwys canllawiau cadarn hefyd i sicrhau y cyflawnir y camau angenrheidiol yn effeithiol. Pa mor drylwyr fyddwch chi'n goruchwylio'r gronfa ansawdd aer fel y Gweinidog perthnasol?

Rydych chi'n dweud yr hoffech chi greu parthau aer glân a chyfyngu ar fynediad i'r parthau hyn drwy wahardd mathau penodol o gerbydau sy'n llygru, ac rwy'n credu bod hwn yn gam eithaf amlwg mewn sawl ffordd, ond, fel yr ydych chi'n ei gydnabod eich hun, bydd yna anawsterau mawr â hyn—anawsterau diwylliannol cymaint ag unrhyw beth arall. I edrych ar y mater yn fwy manwl, mae sawl person wedi sôn am gerbydau nwyddau trwm. Felly, un peth amlwg yw: pam mae gennym ni gerbydau nwyddau trwm yn mynd drwy ardaloedd preswyl? A ddylid caniatáu hyn? Felly, efallai bod angen edrych ar hynny. Ond mae'n rhaid inni edrych ar sgil-effeithiau posib cyflwyno parthau aer glân, oherwydd cawsom dystiolaeth wyddonol ddiweddar ynghylch beth sydd wedi digwydd yn Llundain ers cyflwyno'r parth tagfeydd 15 mlynedd yn ôl. Mae gwaith ymchwil diweddar yn dangos, mewn rhai ffyrdd, bod ansawdd yr aer wedi gwaethygu yn Llundain, mewn gwirionedd. Yn benodol, mae llygredd diesel wedi cynyddu 20 y cant. Mae hyn oherwydd y cynnydd mewn traffig ar ffurf bysiau a thacsis sy'n cael eu pweru gan ddiesel.

Felly, ie, gallwch edrych ar drafnidiaeth gyhoeddus, ac rydych yn ei nodi yn y fan yma, ond mae angen i chi edrych ar yr allyriadau sy'n dod o drafnidiaeth gyhoeddus, rwy'n credu mai dyna rwyf yn ei ddweud. Felly, sut byddwch chi'n monitro'r fflydoedd o fysiau a thacsis trwyddedig sy'n gweithredu drwy'r 22 ardal awdurdod lleol yng Nghymru? Oherwydd bydd angen i chi ystyried hynny ac asesu elfennau llygredd hynny os ydych chi'n annog trafnidiaeth gyhoeddus yn hytrach na defnyddio cerbydau preifat yn yr ardaloedd hyn.

Ond mae angen ichi wneud hynny i gyd yn gyntaf, rwy'n credu, ac, unwaith y bydd gennych chi'r mesurau hynny ar waith—ac mae Simon Thomas wedi sôn am y ddeddfwriaeth ychwanegol y gallai fod ei hangen—yna mae gennych chi'r dasg fawr sef y newid diwylliannol hwnnw o ddwyn perswâd ar bobl sy'n gyrru pan gallen nhw gerdded i adael y cerbydau a gwneud hynny. Ond, wrth gwrs, ar hyn o bryd mae'n fath o gylch dieflig, oherwydd ni ellir dwyn perswâd ar bobl i adael eu cerbydau a cherdded i leoedd fel yr ysgol oherwydd bod y ffyrdd mor llygredig, pam fydden nhw eisiau gwneud hynny? Felly, mae angen ichi fynd i'r afael â'r cylch hwn ar ryw adeg, felly pob lwc ac mae gennyf ddiddordeb clywed eich atebion. Diolch.