Part of the debate – Senedd Cymru am 3:48 pm ar 8 Mai 2018.
Fe wnaf geisio ymdrin â phwynt y cwestiwn cyntaf a godwyd am y grŵp gweithredu a'r amserlen i gwblhau eu gwaith. Byddaf wrth gwrs yn adrodd yn ôl i'r Aelodau, ond gan nad yw'r grŵp wedi cyfarfod eto, ac nad ydynt wedi ystyried sut i ddatblygu'r argymhellion hynny, nid wyf mewn sefyllfa i roi sylwadau nac ymrwymiad ar hynny heddiw, a gobeithio y bydd yr Aelodau yn deall. Ond byddaf yn adrodd yn ôl ar hynny.
Ar eich ail bwynt am yr ymchwil a gyhoeddwyd gan Sheffield, mae yna amrywiaeth o waith ymchwil sy'n cael ei wneud ar opsiynau llawfeddygol amgen, boed hynny'n ddeunydd biolegol neu artiffisial i'w fewnblannu. Ond ni allaf wneud sylwadau ar y cynllun treialu clinigol y maen nhw'n gobeithio eu cynnal. Byddaf, er hyn, yn ceisio trafod gyda'm swyddogion i weld a oes rhywbeth defnyddiol y gallwn ni roi gwybod i'r Aelodau amdano. Ond wrth gwrs nid yw'r Llywodraeth yn rheoli'r treialon clinigol hynny a mynediad i gleifion.
Yr hyn sy'n ddiddorol yn adroddiad y grŵp gorchwyl a gorffen yw bod rhai pobl y gallan nhw eu nodi sydd yn fwy tebygol o fod mewn mwy o berygl o gymhlethdodau neu o gael poen sylweddol ar ôl y llawdriniaeth. Mae rhywbeth ynghylch deall, a'r menywod sy'n cymryd rhan fydd yn cael y sgwrs honno ynghylch cydsyniad deallus cyffredinol. Oherwydd, fel y dywedaf, er na chafodd rhwyll ei wahardd, ac er nad oes gennyf y pŵer i wahardd rhwyll—hyd yn oed pe byddai gennyf fwriad i wneud hynny, nid oes gennyf y pŵer i wneud hynny—mae angen i ni wneud yn siŵr bod cydsyniad yn seiliedig yn gyffredinol ar ddealltwriaeth a bod pobl yn deall natur y broblem bresennol a'r driniaeth sydd ar gael ar gyfer hynny, ond hefyd y risgiau a manteision posibl unrhyw fath o lawdriniaeth, boed hynny'n cynnwys rhwyll ai peidio. Ac roedd hynny'n rhan amlwg iawn o adroddiad y grŵp gorchwyl a gorffen, ond hefyd dywedodd yr Aelodau sy'n dymuno gweld newid mewn arfer, 'Os nad oedd gwaharddiad gennym, mae angen i ni sicrhau bod newid gwirioneddol mewn cydsyniad.' Un o'r pethau tristaf a glywais am y mater penodol hwn oedd pan ddywedodd pobl nad oedden nhw wedi cael gwybod yn iawn beth oedd y risgiau, ac nad oedd unrhyw broblem gydag ef. Ni all hynny fod yn ffordd o arfer gofal iechyd ar hyn o bryd, heb sôn am yn y dyfodol.