A gaf i ofyn i arweinydd y tŷ am ddatganiad brys? Yn dilyn ôl-troed cyfraniad ardderchog Simon Thomas i raddau helaeth, mae'n ymwneud â morlyn llanw Bae Abertawe. Yn amlwg, mae'r adroddiadau dros yr ychydig ddiwrnodau diwethaf, fel y byddwch yn ymwybodol, yn peri siom enfawr. Yn Abertawe, yn amlwg, mae trydaneiddio'r brif linell reilffordd yn awr yn farw—bydd yn rhaid inni ymdopi â threnau diesel yn y dyfodol, tra bod diesel yn dod i ben ym mhobman arall oherwydd pryderon iechyd. Fel y gwyddoch, mae cefnogaeth fawr yn lleol ar gyfer datblygu morlyn llanw yn Abertawe, nid yn unig oherwydd y manteision amgylcheddol, ond hefyd o ran y potensial economaidd ar gyfer Abertawe a gweddill Cymru i ddod yn arweinydd y byd yn y maes. Byddai methiant Llywodraeth y DU i gefnogi'r cynllun hwn, yn wyneb yr adroddiad gan Charles Hendry a gomisiynwyd gan y Llywodraeth ei hunan ac a alwodd y cynllun yn ddewis cwbl amlwg y llynedd, yn weithred warthus arall a fyddai'n bradychu Cymru.

Gan fod hyn mor strategol bwysig i Abertawe, a gweddill Cymru, mae'n hanfodol bod Llywodraeth Cymru yn amlinellu'n glir yr hyn y mae wedi ei wneud yn y dyddiau diwethaf i ymateb i sïon bod y cynllun yn ymbalfalu. Clywaf yr hyn a ddywedodd y Prif Weinidog yn gynharach, a hefyd eich ateb yn gynharach, ond rwy'n dal i feddwl bod angen i ni gael datganiad brys, fel y gallwn ni edrych yn fanwl ac o ddifrif ar yr hyn sy'n mynd ymlaen. Yn ychwanegol at yr hyn sydd wedi'i ddweud, a yw Llywodraeth Cymru wedi bod yn ceisio hwyluso cyfarfodydd â Llywodraeth y DU a datblygwyr yn y dyddiau diwethaf, er enghraifft? Oherwydd, mae angen inni wybod pa gynlluniau wrth gefn y mae Llywodraeth Cymru wedi eu sefydlu, ac a yw'n barod i edrych ar fodelau arloesol i gyflawni'r cynllun hwn, fel y dywedodd Simon Thomas. Gallai Llywodraeth Cymru geisio defnyddio ei phwerau benthyca cyfalaf i fuddsoddi ym morlyn llanw Bae Abertawe, er enghraifft, yn hytrach na dilyn llwybr du drud ar gyfer ffordd liniaru'r M4. Drwy sefydlu cwmni ynni Cymru sy'n eiddo cyhoeddus, gallai'r Llywodraeth ei hun gael y prosiect hwn yn ôl ar ei draed.

Dair wythnos yn ôl, yn y bleidlais cynnig cydsyniad deddfwriaethol yma i gymeradwyo colli pwerau ym Mil ymadael yr UE, roedd y Llafur yn hapus ac yn falch o fod yn unoliaethol, ac yn gosod ei hymddiriedaeth yn Llywodraeth Geidwadol y DU. Nawr, wrth gwrs, anfantais o beidio â bod yn gyfrifol am eich tynged eich hun yw bod penderfyniadau sydd yn niweidiol i chi, yn niweidiol i Gymru, yn digwydd. Cic arall yn y dannedd, fel y dywedodd y Prif Weinidog. Faint o ddannedd sydd gennym ni ar ôl fel cenedl? Mae angen i Lywodraeth Lafur Cymru ddangos pa mor ymrwymedig yw hi i gyflawni'r cynllun hwn. Os bydd Llywodraeth y DU yn penderfynu bradychu Cymru, yna mae angen inni feddwl am ffyrdd y gallwn ni ei gyflawni hebddyn nhw. Felly, a wnewch chi ymrwymo i ddatganiad brys ar y mater hollbwysig hwn?