Part of the debate – Senedd Cymru am 3:30 pm ar 5 Mehefin 2018.
A gaf i ddiolch i'r Aelod am ei gyfraniad, am ei gwestiynau ac am roi croeso cynnes i'r cyhoeddiad, ac a gaf i ddiolch iddo am groesawu ar achlysuron blaenorol hefyd y broses yr ydym ni wedi’i defnyddio i gaffael gweithredwr masnachfraint Cymru a’r gororau, sef deialog gystadleuol?
Rwy’n meddwl ei bod yn enghraifft ddiddorol o sut, drwy ddefnyddio dull creadigol ac arloesol, rydym ni wedi gallu dangos i weddill y DU sut efallai y dylid caffael contractau rheilffyrdd yn y dyfodol. Cyn hyn, mae masnachfreintiau wedi cael eu gosod drwy i Lywodraethau anfon fan fawr o fanylebau ac wedyn bod cynigwyr wedi dod yn ôl gyda phris, ac nid yw’r ffordd honno o fynd ati i gaffael contractwr wedi cymell cynigwyr i wneud dim mwy na chynnig y gost isaf bosibl ac, felly, byddent yn aml yn darparu darpariaeth anghynaladwy. O ganlyniad, rydym ni wedi gweld methiant trefniadau masnachfraint ledled y DU. Rydyn ni wedi troi hynny ar ei ben a drwy broses o ddarparu amlen ariannu ac ymrwymo i ddeialog gystadleuol, rydym ni wedi dweud wrth gynigwyr: 'Dyma’r amlen; dyma’r swm mwyaf o arian sydd ar gael; beth allwch chi ei wneud ag ef?' Ac yna rydym ni wedi ymestyn ac ymestyn er mwyn sicrhau y cawn ni'r trefniadau gorau posibl, ac rwy’n meddwl mai dyna pam ein bod ni wedi gallu taro bargen mor gadarnhaol i bobl ar hyd a lled Cymru.
Mae'r Aelod yn hollol gywir bod angen gwella cerbydau. Darperir dros 140 o drenau newydd ar gyfer y rhwydwaith ac, wrth gwrs, caiff mwy na hanner y rheini eu hadeiladu yng Nghymru. Caiff pob un o'r 247 o orsafoedd eu huwchraddio. Mae'n dipyn o ffaith, a dweud y gwir, ein bod yn credu bod oddeutu £600,000 wedi'i wario ar orsafoedd yn y trefniant masnachfraint presennol dros y 15 mlynedd diwethaf. Ar y llaw arall, bydd y ffigur yn £194 miliwn yn y fasnachfraint nesaf—tipyn o gyferbyniad, ac rwy’n meddwl bod hynny'n dangos unwaith eto pam yr oedd y trefniant masnachfraint blaenorol yn anaddas, tra bod y trefniadau presennol yr ydym ni wedi cytuno arnynt yn wych i deithwyr a chymunedau fel ei gilydd.
Rwy’n falch o allu dweud wrth yr Aelod bod ymgyrch y South Wales Argus ar gyfer gwasanaethau o Lynebwy i Gasnewydd wedi bod yn llwyddiannus, a bod yr Aelodau wedi cyflawni’r hyn y maent wedi dymuno ei wneud ers blynyddoedd lawer oherwydd o fewn y trefniant masnachfraint bydd un trên bob awr yn gweithredu rhwng Glynebwy a Chasnewydd. Mae'n rhywbeth y dywedodd llawer o bobl yn ystod yr ymarfer ymgynghori fod ei angen arnynt, fod ei eisiau arnynt, ac rwy’n falch ein bod wedi gallu ei ddarparu.