Diolch, Fadam Llywydd. Hoffwn gynnig gwelliant 2.

Mae gennym ni gyfrifoldeb yma, a'n cyfrifoldeb ni yw nid yn unig i wneud cyfraith, ond i wneud cyfraith dda. Ac os ydych chi'n mynd i wneud cyfraith, yn enwedig cyfraith arloesol, cyfraith nad yw'n gyffredin yn y gwledydd cartref eraill ac nad yw'n gyffredin fel arfer, mewn gwirionedd, yn Ewrop, yna y peth lleiaf y gallwch chi ei wneud pan rydych chi wedi troi hynny yn gyfraith yn gwneud yn siŵr eich bod wedi rhoi sylw i'r holl ddata y mae ei angen arnoch chi er mwyn sicrhau y caiff eich cyfraith ei gweinyddu a'i bod hi mewn gwirionedd yn gwneud yr hyn y mae hi i fod i'w wneud, ei bod yn effeithio ar y bobl briodol a'i bod yn cyflawni eich amcanion polisi. Ac felly yr hyn y mae gwelliant 2 o'n heiddo yn ei wneud yw ei fod yn pennu'r nodweddion y mae'n rhaid eu hystyried yn rhan o'r adroddiad gwerthuso ac yn nodi pwy ddylai Gweinidogion Cymru ymgynghori â nhw wrth baratoi'r adroddiad hwn, oherwydd rwy'n parhau i fod yn ymwybodol o'r pryderon y soniwyd amdanyn nhw yn y pwyllgor ac yn y memorandwm esboniadol y gallai cynyddu pris alcohol lyncu cyfran helaethach o gyllidebau teuluoedd ac unigolion ar incwm bychan, neu gallai arwain at gyfnewid alcohol am sylweddau anghyfreithlon. Er enghraifft, roedd argymhelliad 14 yn adroddiad Cyfnod 1 y pwyllgor yn tynnu sylw'r Llywodraeth yn benodol at y pryderon hyn. Mae parhau i symud ymlaen heb gryfhau'r Bil i gyflwyno system i fonitro'r pryderon hyn yn rheolaidd, yn fy marn i, yn gwneud cyfraith wael, a does arnaf i ddim eisiau gwneud cyfraith wael; mae arnaf i eisiau gwneud cyfraith dda sydd mewn gwirionedd yn pwyso'n ysgafn ar ysgwyddau'r bobl ac yn gwneud yr hyn y mae i fod i'w wneud.

I fod yn deg, ers Cyfnod 2, mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi nodi cynlluniau ar gyfer gwerthuso'r Ddeddf, sy'n ymateb i lawer o'r pryderon penodol y soniwyd amdanyn nhw yn y Pwyllgor ac yn fy ngwelliant blaenorol. Mae'r llythyr gan Ysgrifennydd y Cabinet ar 22 Mai a anfonwyd at y pwyllgor iechyd yn crybwyll defnyddio dull sy'n seiliedig ar ddamcaniaeth werthuso a elwir yn ddadansoddi cyfraniad i werthuso'r Bil. Nawr, does gen i ddim problem â'r fethodoleg a awgrymir fel y cyfryw. Fodd bynnag, mae'r Ceidwadwyr Cymreig yn ceisio gosod y gwelliant hwn ar wyneb y Bil oherwydd mae hi'n hanfodol waeth pa fethodoleg a ddefnyddir ei bod hi'n bwysig bod y meini prawf y manylir arnyn nhw yn y gwelliant hwn yn ffrwyth y camau cynharaf. I fod yn onest Ysgrifennydd y Cabinet, dylid dadansoddi'r lefel hon o wybodaeth ni waeth pa fethodoleg a ddefnyddir. Nid ein barn ni yn unig mo hyn, ond barn nifer o dystion ac aelodaeth drawsbleidiol y pwyllgor iechyd.

Nawr, nid wyf yn mynd i ddarllen drwy bob un rhan o'n gwelliant, ond rydym ni yn dymuno casglu gwybodaeth am bobl y mae eu defnydd o alcohol yn uwch na chanllawiau presennol prif swyddog meddygol y DU. Mae arnom ni eisiau gwybod pwy yw'r grwpiau oedran penodol o bobl yr ystyrir eu bod mewn mwy o berygl cael eu niweidio gan alcohol, ac fe wnaethom ni ddweud wrth Lywodraeth Cymru, 'penderfynwch chi ar hynny, ond rydym ni eisiau'r wybodaeth honno.' Rydym ni eisiau gwybod beth yw effaith yfed alcohol fesul grŵp incwm. Wyddoch chi, nid yw Cymru yn genedl gyfoethog i lawer iawn o bobl ac mae'n hanfodol nad oes canlyniadau anfwriadol y bydd eu heffaith yn treiddio i gartrefi cymaint o bobl. Rydym ni eisiau gwybod a yw hyn yn newid nifer yr achosion o gam-drin domestig ai peidio, a fydd gostyngiad yn y nifer o bobl sy'n mynd i'r ysbyty yn gysylltiedig ag alcohol, a'r effaith, wrth gwrs, ar wasanaethau cymorth alcohol, sy'n gwbl hanfodol, yr effaith ar fanwerthwyr, ar dafarnwyr Cymru, gwerthiannau traws-ffiniol, a gwerthu dros y rhyngrwyd.

I mi, un o'm meysydd allweddol yw'r trawsnewid o'r awydd a'r cymhelliant a'r caethiwed i'r ddiod gadarn, a throi at sylwedd arall: cyffuriau. Mae hyn i gyd yn hanfodol. Rydym ni'n casglu'r wybodaeth honno, yna gallwn wybod a yw'r Ddeddf hon ynglŷn ag isafbris uned yn gwneud yr hyn yr ydym ni'n bwriadu iddi ei wneud ai peidio, a yw'n gwneud yr hyn y mae hi i fod i'w wneud. Ac os nad yw hi, beth allwn ni ei wneud wedyn yw ei newid. Gellir ei haddasu, gallwn ei newid fel ei bod mewn gwirionedd yn gwneud yr hyn y mae arnom ni eisiau iddi ei gwneud i gyflawni'r amcanion polisi. Ac yn un o'r pryderon mawr rwyf wedi eu darganfod, a minnau'n gwneud mwy bellach gyda'r sector cyhoeddus, yw pryd bynnag mae gennym ni bolisïau nad ydym ni yn eu monitro, nad ydym ni yn eu mesur, ni allwn ni felly ddweud gydag eglurder pa mor llwyddiannus ydynt.

Nawr, rwyf wedi gwneud y penderfyniad i newid fy ngwelliant ychydig o Gyfnod 2 mewn ymateb i sylwadau Ysgrifennydd y Cabinet ynghylch cael gwerthusiad ar ôl dwy flynedd—rwyf wedi derbyn y sylw hwnnw—ac rwyf wedi ymostwng i ddarparu ar gyfer eich sylwadau o ran y diffiniadau o yfwyr niweidiol a pheryglus. Ac mae'r gwelliant diwygiedig hwn, yn fy marn i, yn adlewyrchu cynlluniau Ysgrifennydd y Cabinet ei hun ar gyfer gwerthuso. Yr Alban yw'r unig un o'r gwledydd cartref eraill i fabwysiadu isafbris uned alcohol, ac mae ganddyn nhw ddarpariaethau tebyg, sy'n dangos rwy'n credu y doethineb o gasglu data perthnasol ar gam cynnar iawn. Rwyf yn annog Llywodraeth Cymru i dderbyn y gwelliant hwn, a byddwn hefyd yn cefnogi gwelliant 5.