6. Dadl y Ceidwadwyr Cymreig: Gofalwyr

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:05 pm ar 13 Mehefin 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 5:05, 13 Mehefin 2018

(Cyfieithwyd)

Fe wnaf fy ngorau i fynd i'r afael â'r prif bwyntiau a godwyd, er mai amser, fel arfer, yw'r gelyn yma, gan fod yna lawer o welliannau a nifer o bwyntiau wedi cael sylw.

Hoffwn ddechrau gyda gwelliant 4. Gofalwyr di-dâl, yn wir, sy'n darparu 96 y cant o'r gofal yng Nghymru ac mae'n werth dros £8 biliwn. Mae hyn yn hollol anghredadwy; mae'n dangos y gwerth economaidd cudd sydd wedi'i ychwanegu at y tosturi a'r cariad a'r gofal y maent yn ei ddangos. Mae'n peri pryder i mi fod rhai gofalwyr yn teimlo nad ydynt yn cael eu gwerthfawrogi, ond rydym bellach yn siarad fwyfwy â gofalwyr sy'n teimlo nad ydynt yn cael eu gwerthfawrogi, ac sy'n teimlo bod Llywodraeth Cymru a phartneriaid ar lawr gwlad yn cymryd sylw ohonynt a'n bod yn rhoi camau rhagweithiol iawn ar waith i sicrhau y gallant gael cymorth ymarferol i gefnogi eu hiechyd a'u lles eu hunain hefyd.

Mae ein deddfwriaeth drawsnewidiol, sydd wedi'i chrybwyll, Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, yn rhoi hawl i ofalwyr gael cymorth sy'n gyfartal â'r cymorth y mae'r unigolyn y maent yn gofalu amdanynt yn ei gael. Mae hawl gan holl ofalwyr Cymru i gael asesiad gofalwr er mwyn nodi'r cymorth sydd ei angen arnynt a rhaid i awdurdodau lleol ddiwallu anghenion cymwys. Ac os caf droi at bwynt Suzy: nid wyf yn gwybod a ydych chi'n gwybod am yr adroddiad blynyddol cyntaf a gyhoeddwyd ar y data sy'n ymwneud ag oedolion sy'n derbyn cymorth gofal a gyhoeddwyd ym mis Hydref 2017. Roedd yn dweud bod 6,207 o asesiadau o angen am gymorth wedi'u cynnal rhwng 6 Ebrill 2016 a 31 Mawrth 2017, gan arwain at ddarparu 1,823 o gynlluniau cymorth, ond hefyd ar hyn o bryd rydym yn gweithio gydag awdurdodau lleol a rhanddeiliaid ar ddatblygu data newydd mwy cadarn ar gyfer 2019-20 ymlaen. Rydym hefyd ar fin comisiynu gwerthusiad annibynnol o'r Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant—[Torri ar draws.] Fe drof at agweddau eraill mewn eiliad. Rwy'n mynd i fod yn brin o amser, ond os gallaf, fe ildiaf mewn eiliad—