Part of the debate – Senedd Cymru am 6:05 pm ar 13 Mehefin 2018.
Mark, gwn fod Ysgrifennydd y Cabinet dros lywodraeth leol yn fwy na pharod i drafod unrhyw newidiadau i'r fformiwla ariannu ar gyfer gwariant cyffredinol gyda'r teulu llywodraeth leol neu, yn wir, y data a ddefnyddir i gyfrifo gwariant tybiannol ar addysg. Mae'r hyn yr ydych yn sôn amdano—y gwahaniaeth o ran ariannu rhwng ysgolion unigol—yn dangos cymhlethdod y system addysg yng Nghymru a pham y byddai'n eithriadol o anodd dod o hyd i un fformiwla ariannu genedlaethol. Sut y gallwch ddod o hyd i un fformiwla ariannu ar gyfer anghenion ysgol mewn ardal neu ysgol ddifreintiedig iawn, fel yr un yn Adamsdown, lle mae'r plant yn siarad 44 o ieithoedd gwahanol, o'i gymharu â heriau darparu addysg mewn ysgol wledig fach iawn lle mae'n anochel y bydd y gost fesul disgybl yn yr ysgol honno gryn dipyn yn uwch nag y byddai mewn sefydliad mwy o faint? Hynny yw, ni allwn, Mark—ni allwn ddefnyddio'r amgylchiadau heriol hyn mewn perthynas â chyllid fel esgus. Yn fy etholaeth i, gwn fod yr ysgol uwchradd sy'n cael y canlyniadau gorau yn gyson yn dweud wrthyf, oherwydd y system a ddefnyddir gan Gyngor Sir Powys, mai hwy yw'r ysgol sy'n cael y lleiaf o arian fesul disgybl, ond mae eu canlyniadau, y canlyniadau ar gyfer eu plant, yn well na rhai pawb arall.
Ond fe geisiaf wneud rhywfaint o gynnydd. Fe fyddwn yn parhau i weithio gyda llywodraeth leol, consortia rhanbarthol ac ysgolion i sicrhau y gwireddir ein gweledigaeth ar gyfer gwella canlyniadau addysgol i bob dysgwr yng Nghymru. Llyr, rwyf am eich sicrhau, lle y ceir pryder fod arian naill ai'n cael ei gadw mewn modd amhriodol ar lefel llywodraeth leol, neu'n cael ei gadw mewn modd amhriodol ar lefel consortia rhanbarthol, yna byddwn yn mynd i mewn i edrych i weld sut yn union y mae'r arian hwnnw yn mynd i'r rheng flaen neu fel arall, a cheir consortia rhanbarthol ar hyn o bryd lle rydym yn gwneud y gwaith hwnnw fel y gallwn fodloni ein hunain fod fy uchelgais i gael cymaint o adnoddau i gyllidebau ysgolion unigol yn cael ei wireddu.
Rydym yn darparu mwy na £187 miliwn dros y ddwy flynedd nesaf drwy'r grant datblygu disgyblion i helpu ein dysgwyr mwyaf difreintiedig a byddwn yn buddsoddi £225 miliwn drwy'r grant gwella addysg. Rydym hefyd yn buddsoddi £36 miliwn i leihau maint dosbarthiadau, wedi'i dargedu at yr ardaloedd a fydd yn elwa fwyaf, ac mae athrawon ychwanegol yn cael eu cyflogi ledled Cymru i'n helpu gyda'r nod hwn. Yn ystod tymor y Cynulliad hwn, rydym yn buddsoddi £100 miliwn i godi safonau mewn ysgolion, ac mae mwy na hanner y buddsoddiad hwn yn cael ei flaenoriaethu ar gyfer gwella addysgu a dysgu, oherwydd rwy'n cydnabod mai ein hathrawon yw'r cyfryngau newid a gwella mwyaf un yn yr ystafell ddosbarth.
Nawr, siaradodd Leanne, yn hollol briodol yn ei chyfraniad am y diwygiadau uchelgeisiol rydym yn eu cyflawni i'r cwricwlwm, a Leanne, byddwn yn sicrhau, dros y ddwy flynedd nesaf, fod yr £20 miliwn yn cael ei fuddsoddi'n benodol ar weithrediad y gwaith cwricwlwm a pharodrwydd ar ei gyfer. Gwn hefyd fod materion cynnal a chadw ysgolion yn llyncu amser a chyllid—yn wir, soniodd Leanne am hyn ei hun yn y cyfraniad a wnaeth—yn hytrach na'u bod yn mynd tuag at gefnogi dysgwyr. Nawr, rwyf am i athrawon beidio â phoeni am doeau sy'n gollwng, rwyf am iddynt fod yn meddwl am eu disgyblion, am addysgeg ac am y cwricwlwm. Felly, dyna pam, ym mis Mawrth, y rhyddhawyd £14 miliwn ychwanegol gennym i'w ddyrannu'n uniongyrchol i ysgolion. Helpodd hyn i ymdrin â materion cynnal a chadw ar raddfa fach, gan leddfu'r pwysau ar gyllidebau, ac fe elwodd pob ysgol ledled Cymru o'r arian hwnnw, ac aeth yn uniongyrchol i'r rheng flaen.
Soniodd Leanne am gyflwr adeiladau ein hysgolion hefyd. Wel, Leanne, ein rhaglen ysgolion ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain yw'r buddsoddiad unigol mwyaf mewn adeiladu ysgolion a cholegau newydd ers y 1960au—buddsoddir £1.4 biliwn dros fand—[Torri ar draws.]