Mae'r cynnig yn rhychwantu ffiniau fy etholaeth i ac etholaeth fy nghyfaill a'm cyd-Aelod David Rees. Credaf fod Dai Lloyd wedi sôn am y dicter a'r brad, a bu ymdeimlad aruthrol ymhlith pobl o ddicter a brad. Euthum allan neithiwr ac roedd pobl yn awyddus i ddweud wrthyf pa mor ddig oedden nhw a'u hymdeimlad o frad. Ond nid dyna'r hyn oedd yn brifo—yr hyn a oedd yn brifo oedd y rhai a ddywedodd, 'Wel, 'nid oeddem ni byth yn mynd i gael hyn. Fyddwn ni byth yn cael dim yn Abertawe. Rydym yn cael ein gadael heb ddim bob amser', a'r teimlad hwn, mewn gwirionedd, o ddiffyg gobaith. Credaf mai dyna oedd achos y niwed mwyaf—bod pobl yn gweld y diffyg gobaith, ein bod ar gyrion radar Llywodraeth San Steffan a chawsom ein gadael ar ôl i raddau helaeth iawn.

Credaf ei bod yn rhaid ichi gofio bod prototeipiau yn costio mwy—mae'n nhw'n costio mwy bob amser. A gaf i ddwyn ynni'r gwynt a'r haul i gof pobl, pan ddaeth y rheini allan gyntaf ac roedden nhw'n anhygoel o ddrud? A ydych chi'n cofio'r bobl hynny'n dweud, 'Mae nwy yn rhatach. Pam ydych chi'n gwneud hyn? Gallem ni fod yn defnyddio nwy. Mae digon o nwy ar gael. Gallem fod yn defnyddio tyrbinau nwy; byddai'n arbed llawer o arian'? Ydych chi'n cofio hynny?

Hefyd, a gaf i grybwyll niwclear? Calder Hall, a grëwyd ym 1956—maen nhw wedi cael 62 o flynyddoedd i ddod â chost ynni niwclear i lawr ac eto methu yw eu hanes o hyd, o ran yr hyn yr ydym yn ei dalu nawr am y trydan a gaiff ei gynhyrchu yn Hinkley Point. Dyna enghraifft o rywbeth sydd heb ddod i lawr yn ei bris i lefel yr oeddem yn ei ddisgwyl, ond ni fyddem fyth wedi adeiladu Calder Hall pe byddai hynny wedi'i wneud ar gymhariaeth â phris glo—roedd glo yn llawer rhatach. Mewn gwirionedd, byddai pob gorsaf bŵer ym Mhrydain yn defnyddio glo, gan fod glo yn rhatach nag unrhyw ddull arall ar y pryd y daeth y dulliau newydd i mewn.

A gaf i ddefnyddio dwy enghraifft hanesyddol? Oherwydd gwn fod Suzy Davies wedi gwneud hynny yn ei herthygl i Sefydliad Materion Cymreig, a rhoddaf glod iddi am hynny, ond hefyd ddwy na wnaeth hi eu defnyddio: Rocket Stephenson—gallaf ddychmygu yn hollol nawr y bobl hyn yn dweud, 'Rheilffordd? Gallaf fynd yn gyflymach o Stockton i Darlington ar gefn ceffyl nag y gallaf fi ar y rheilffordd. Am syniad dwl i gael rheilffyrdd. Mae'n llawer rhatach a chyflymach ar gefn ceffyl'. A'r un arall, wrth gwrs—gadewch inni sôn am agerfadau, oherwydd roedd agerfadau yn fychan, nid oedden nhw'n llwyddiannus iawn. Roedd llongau hwylio yn well o lawer. Ond datblygwyd y dechnoleg a chrëwyd agerfadau, gan wneud y byd yn lle llawer llai o ran yr amser oedd hi'n ei gymryd i symud o gwmpas.

Nid oes amheuaeth gennyf i y bydd Abertawe yn cael morlyn llanw. Fy mhryder i yw, ac rwy'n gofyn i Ysgrifennydd y Cabinet a yw'n ei rannu, y byddwn yn nawfed neu'n ddegfed yn y byd i gael rhywbeth fel hyn, ni fydd gennym y gallu dylunio, ni fyddwn wedi datblygu'r holl sgiliau yn yr ardal; byddwn yn prynu'r dechnoleg fel yr ydym yn ei wneud ar hyn o bryd gydag ynni'r haul ac, fel yr ydym yn ei wneud ar hyn o bryd gydag ynni'r gwynt. Datblygwyd ynni'r gwynt yn bennaf yn yr Almaen a Denmarc, a dyna lle y mae'r dylunio, dyna lle y gwneir pethau. Bydd y bobl hynny sy'n byw yn Abertawe yn gwybod ein bod wedi cael llawer o weithgaredd trafnidiaeth yn cymryd dyfeisiau, oherwydd eu bod nhw wedi dod i mewn ar gwch ac maen nhw wedi'u cymryd oherwydd nad ni sydd piau nhw, wedi'u hadeiladu gennym ni. A wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet gytuno â mi unwaith eto ein bod wedi colli cyfle i fod yn gyntaf yn y byd i ddechrau creu ynni'r llanw? Byddwn yn ei gael, ond byddwn yn prynu'r dechnoleg o dramor, yn hytrach na'i datblygu.