Diolch i chi, arweinydd y tŷ, am eich datganiad. Rwy'n meddwl ei bod yn galonogol iawn clywed ein bod ni wedi cael cefnogaeth drawsbleidiol ar gyfer y cynllun hwn, oherwydd credaf ei bod yn un eithriadol o bwysig. Fel y dywedwch, mae hwn yn brawf litmws gwirioneddol o p'un a ydym yn gymdeithas wâr ai peidio. Dywedwch hefyd yr ystyrir mai gwahaniaethu yn erbyn y cymunedau hyn yw'r ffurf dderbyniol olaf o hiliaeth, ac yn amlwg mae angen inni fynd i'r afael â hynny.

Mae gennyf ddiddordeb eich clywed chi'n annog pobl i ddweud wrth yr heddlu am unrhyw wahaniaethu a ddioddefant. Cefais fy ysgwyd braidd i ddarllen am arolwg a wnaed gan y mudiad Teithwyr yn ddiweddar, gyda gwahanol heddluoedd, am yr agweddau ymysg rhai heddluoedd a'r diffyg sylw dyledus ar gyfer eu dyletswyddau cydraddoldeb sector cyhoeddus mewn perthynas â chymunedau Sipsiwn, Roma a Theithwyr. Mae'r arolwg hwn a materion eraill sydd wedi cael eu datgelu yn mynd i gael eu cyflwyno i Gyngor Cenedlaethol Penaethiaid yr Heddlu ddydd Gwener. Does gen i ddim syniad a oes unrhyw un o heddluoedd Cymru yn cymryd rhan, ond yn amlwg, pe byddai unrhyw achosion sy'n peri pryder, byddai angen i ni nodi hynny. Mae'n arbennig o bwysig ar hyn o bryd, pan fo Sipsiwn, Roma a Theithwyr yn cael eu haflonyddu ar draws Ewrop, yn enwedig, yn anffodus, yn yr Eidal yn fwyaf diweddar, lle y mae yna hyd yn oed ymdrechion i lanhau ethnig, sy'n beth cythryblus iawn.

Hoffwn droi yn awr at y pwyntiau pwysig yr ydych yn eu gwneud ynghylch sicrhau bod Sipsiwn, Teithwyr a Roma yn gwneud yn dda mewn addysg, oherwydd rwy'n cofio bod y cyflawniad ymhlith Sipsiwn a Theithwyr yn waeth o lawer nag unrhyw grŵp lleiafrifoedd ethnig arall. Rwyf am dynnu sylw at y gwaith rhagorol a wneir yn Ysgol Uwchradd Cathays, sydd mewn gwirionedd yn etholaeth Julie Morgan, ond mae yn ymyl fy un i, ac mae llawer ohonynt yn byw mewn gwirionedd yng Nghaerdydd Canolog. Mae Patrik Bandy yn Roma o'r Weriniaeth Tsiec, a ymunodd ag ysgol uwchradd Cathays ym mlwyddyn 8. Cyflawnodd ef A ac A* mewn celf a dylunio a thecstilau TGAU. Yna aeth ymlaen i gymryd tair lefel A, ac yna roedd prifysgolion niferus eisiau rhoi lle iddo oherwydd rhagoriaeth ei waith. Mae newydd orffen ei flwyddyn gyntaf ym Mhrifysgol Fetropolitan Caerdydd, ac mae eisoes wedi cynnal sioeau ffasiwn, ac yn amlwg mae'n mynd i fod yn rhywun yr ydym yn mynd i glywed amdano yn y dyfodol.

Yn ail, mae Cynthia Kandurova yn Roma o'r Weriniaeth Tsiec sydd yn rhagori ar hyn o bryd mewn lefel A Saesneg yn ogystal ag iechyd a gofal cymdeithasol, ac yn gobeithio darllen llenyddiaeth Saesneg yn y Brifysgol yn y dyfodol. Credaf fod hyn yn adlewyrchu'r gwaith gwych a wneir gan athrawon yn Ysgol Uwchradd Cathays, gyda chefnogaeth y grant lleiafrifoedd ethnig. Felly, tybed pa sgyrsiau ydych chi wedi'u cael gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros addysg ynghylch parhau â'r grant cyrhaeddiad lleiafrifoedd ethnig, oherwydd credaf ei fod yn bwysig iawn, iawn—yn arbennig os oes gennym ni'r disgyblion yn dod i mewn yn ystod y flwyddyn, mae angen inni roi cymorth ychwanegol iddynt i sicrhau eu bod yn ymgartrefu yn eu sefydliad addysg.

Hoffwn ofyn a oes unrhyw awdurdodau lleol sydd yn gwrthsefyll sefydlu safleoedd newydd ar gyfer y gymuned Sipsiwn, Roma, a Theithwyr, oherwydd rwy'n cofio cael sgyrsiau â Carl Sargeant am hyn pan oeddem yn pasio deddfwriaeth berthnasol, ac roedd yn gwbl bendant bod angen inni sicrhau bod safleoedd ym mhob awdurdod lleol, nid dim ond y rhai da—ym mhob awdurdod lleol.