Mae'n wir, ac yn fwyaf diweddar i'r pwyllgor y mae Mike Hedges yn aelod ohono, fel rwyf fi, y Pwyllgor Cyllid.

Nid wyf am restru methiannau un unigolyn yma. Mae llawer ohonynt, a gallwn eu rhestru—[Torri ar draws.] Nid oes gennyf amser yn yr awr nesaf. Rwy'n canolbwyntio ar y ddau ymrwymiad mawr na lwyddodd i'w cyflawni, a oedd yn y maniffesto ac y dylai ef yn bersonol gymryd cyfrifoldeb drostynt. Credaf fod y lleill, a allai ddod yn amlwg yn y drafodaeth i ddod, yn bethau ar gyfer dadl. Nid ydynt yn ein rhoi mewn sefyllfa lle byddem eisiau pasio cynnig neu wneud cynnig o ddiffyg hyder yn yr Ysgrifennydd Gwladol, ond mae'r ddau benderfyniad hwn yn ein rhoi yn y sefyllfa honno.

Gadewch i ni edrych yn benodol ar y penderfyniad ar forlyn llanw bae Abertawe, yr un mwyaf diweddar. Wrth wrthod y prosiect hwn, nid un prosiect morlyn yn unig a wrthodwyd. Yr hyn a wrthodwyd yw'r holl syniad o dechnoleg amrediad llanw. Cafodd ei wrthod ar sail eu hadroddiad annibynnol eu hunain a gomisiynwyd gan Weinidog ynni blaenorol ar botensial ynni amrediad llanw, nad oedd yn ymwneud â morlyn Abertawe yn unig—er iddo ddod i gasgliad penodol ar forlyn Abertawe—ond mewn gwirionedd, roedd yn adroddiad ar yr holl ynni amrediad llanw o gwmpas ynysoedd Prydain. Yng ngeiriau prif weithredwr Tidal Lagoon Power, mae'r penderfyniad i wrthod y morlyn yn bleidlais o ddiffyg diddordeb yng Nghymru, diffyg hyder mewn gweithgynhyrchu ym Mhrydain, a diffyg gofal am y blaned.

O ystyried hynny, credaf mai diffyg hyder yn yr Ysgrifennydd Gwladol yw'r ymateb lleiaf y gall y Cynulliad hwn ei wneud. Roedd y ffordd y cafodd y cyhoeddiad hwn ei wneud yn rhwbio ein hwynebau yn y baw, ac yn rhwbio halen ar y briw. Ar y diwrnod y cafodd y morlyn llanw ei wrthod, cymeradwywyd rhedfa ychwanegol gwerth £14 biliwn yn Heathrow, ac ar y diwrnod y gwrthodwyd y morlyn llanw, penderfynodd yr Ysgrifennydd Gwladol ddefnyddio ei gyfrwng cymdeithasol ei hun, cyfrif Twitter Swyddfa Cymru, i drydaru cyfres o femynnau plentynaidd ynglŷn â nifer truenus y swyddi a fyddai'n cael eu creu gan y morlyn llanw, a sut na fyddai'n gwneud hyn a'r llall ac arall, ar sail symiau a ffigurau y mae'r rhan fwyaf o bobl yn credu nad ydynt yn gwneud synnwyr. Roeddent yn gwrthddweud ei gilydd yn llwyr; er enghraifft, roedd trydariad gan yr Ysgrifennydd Gwladol yn dweud na fyddai ond wedi creu 28 o swyddi hirdymor, a cheir ymrwymiad ym maniffesto 2015 sy'n dweud:

Bydd y prosiect hwn yn creu miloedd o swyddi ac yn denu gwerth miliynau o bunnoedd o fuddsoddiad i Gymru.

[Torri ar draws.]—Rwyf am roi hynny i'r naill ochr. Dair blynedd ar wahân—pa un yw'r celwydd? Pa un yw'r celwydd—trydariad yr Ysgrifennydd Gwladol ddoe neu'r ymrwymiad mewn maniffesto y cytunwyd arno, nid gan un unigolyn yn unig, ond gan y Blaid Geidwadol gyfan?

Mae Charles Hendry wedi nodi hyn ac wedi gwneud pwynt pwysig iawn yn ei ymateb ei hun i'r penderfyniad hwn. Dywedodd:

yn union fel nad yw gweithfeydd nwy a ffermydd gwynt ond yn creu nifer fach o swyddi hirdymor. Y pwynt yn y fan hon oedd a allwn ddechrau diwydiant byd-eang newydd o'r DU? Dechrau'n unig fyddai Abertawe.

Dechrau'n unig fyddai Abertawe. Nid un prosiect yn unig y mae'r Ysgrifennydd Gwladol wedi'i ddwyn oddi arnom, ond dechrau technoleg gyfan, dechrau newydd i Abertawe ac i Gymru, dechrau marchnad allforio newydd, dechrau sylfaen weithgynhyrchu newydd, dechrau gobaith newydd i Tata Steel, dechrau gobaith newydd ar gyfer sgiliau a hyfforddiant yn ne Cymru. Dyna y mae wedi'i ddwyn oddi arnom, a dyna pam na ddylem roi unrhyw arwydd iddo fod gennym hyder o gwbl yn ei allu i wneud penderfyniadau yn y dyfodol.

Mae yna gefnogaeth gyhoeddus enfawr i'r morlyn—mae 76 y cant o bobl Prydain yn cefnogi ynni tonnau ac ynni'r llanw, o'i gymharu, fel y mae'n digwydd, â 38 y cant yn unig sy'n cefnogi ynni niwclear. Ac eto, nid yn unig y mae ynni niwclear yn cael y cymhorthdal contract gwahaniaeth—roedd y morlyn yn gofyn am yr un peth â Hinkley, wrth gwrs—ond mae hefyd yn cael cydfuddsoddiad gan Lywodraeth y DU, rhywbeth yr oedd Llywodraeth Cymru, a bod yn deg, wedi'i gynnig i'r morlyn, ac a gafodd ei wrthod gan Lywodraeth y DU. Ac wrth gwrs, mae gan fôr-lynnoedd llanw fywyd gweithredol gwahanol iawn a llawer hwy ac maent yn costio llai yn y tymor hir, fel y dywedodd Hendry yng nghasgliad ei adroddiad annibynnol. I'w roi yn y cyd-destun hwn, disgwylir y bydd prosiect braenaru, megis bae Abertawe, wedi'i ariannu drwy'r dull contract gwahaniaeth, sef 30c y flwyddyn ar bob bil, yn costio 30c i bob cartref ar gyfartaledd, fel y dywedais. Mae hyn, i mi, yn ymddangos yn bris bach iawn i'w dalu am dechnoleg newydd sy'n cynnig y manteision hynny ac sydd â photensial amlwg i ddechrau diwydiant newydd sylweddol. Mae symud ymlaen gyda morlyn braenaru, rwy'n credu, yn bolisi 'di-edifeirwch'.

Os ydym yn derbyn y penderfyniad hwn gan San Steffan, a chan yr Ysgrifennydd Gwladol yn benodol, os nad ydym yn sicrhau bod yr Ysgrifennydd Gwladol yn edifar am ei benderfyniad, yna bydd y polisi 'di-edifeirwch' hwn yn troi'n benderfyniad trychinebus. Mae'n rhaid i ni fynnu ein hawliau yma i anfon neges glir at San Steffan. Fe roesant neges glir iawn i ni ddydd Mawrth. Dywedasant, 'Ewch, anghofiwch am fuddsoddi, anghofiwch am eich dyfodol, anghofiwch am y dechrau newydd hwn. Ewch a byddwch yn dawel.' Rhaid inni beidio â bod yn dawel yn wyneb y fath negeseuon cryf gan San Steffan a rhaid i ni anfon neges yr un mor gryf yn ôl at yr Ysgrifennydd Gwladol, oherwydd weithiau mae'n rhaid i chi wneud gwleidyddiaeth yn bersonol, ac weithiau mae'n rhaid i chi sylweddoli bod y rheini sy'n ceisio bod yn bont ar gyfer gwireddu uchelgeisiau Cymru wedi cau'r drws yn glep ar yr uchelgeisiau Cymreig hynny mewn gwirionedd. Datgan nad oes gennym unrhyw hyder ynddo yw'r unig ffordd y gallwn wrthod ei ymgreinio a'i friwsion oddi ar fwrdd y DU a mynnu ein hawl ddemocrataidd i'n hadnoddau ein hunain a'n penderfyniadau ein hunain.