Part of the debate – Senedd Cymru am 3:57 pm ar 27 Mehefin 2018.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd, ac rwy’n ddiolchgar i bawb wnaeth gymryd rhan yn y drafodaeth. Fel Mark Drakeford, roeddwn i’n prysur weld y dewin yma yn ymddangos ar y gorwel oedd â hudlath yn newid cwrs gwleidyddiaeth Cymru. Ond realiti'r peth, wrth gwrs, yw bod penderfyniadau, neu ddiffyg penderfyniadau, gan Lywodraeth San Steffan wedi dal yn ôl dau broject pwysig iawn i Gymru: y trydaneiddio i Abertawe, ac, yn ail, y morlyn llanw ym Mae Abertawe. Er fy mod i’n gallu derbyn, wrth gwrs, bod y Blaid Geidwadol am amddiffyn Ysgrifennydd Gwladol Cymru—rwy’n derbyn nad yw’r Llywodraeth, efallai, yn y fan hyn eisiau cefnogi cynnig fel hwn oherwydd natur rynglywodraethol—nid ydw i'n gallu derbyn nad yw'n briodol i ni fel Senedd ddemocrataidd cael pasio barn ar berfformiad Ysgrifennydd Gwladol Cymru. Nid yw’n anghyfansoddiadol i wneud hynny. Mae yn wleidyddol—ydy, mae yn wleidyddol, ond rydym ni yma, wedi ein hethol, i fod yn wleidyddol ac i roi'r bys o gyfrifoldeb gwleidyddol lle mae’r briw.
Ac, yn yr achos yma, rydw i hefyd jest eisiau codi un pwynt a wnaed gan yr Ysgrifennydd Cabinet. Rydw i’n derbyn beth mae e’n ei ddweud. Hynny yw, rydw i’n derbyn bod gyda fe ddadl pan fo’n dweud ddylem ni ddim pasio cynnig o ddiffyg ffydd mewn aelod o Senedd arall, ond mae mynd mor bell â dweud nad yw’r lle yma’n gallu cynnig diffyg ffydd mewn unrhyw un sydd ddim wedi’i ethol i’r lle yma yn mynd yn llawer rhy bell i fi. Pe bai bwrdd iechyd yng Nghymru yn methu’n llwyr, byddem ni eisiau pleidleisio dros ddiffyg ffydd yng ngweinyddiaeth y bwrdd iechyd, oni fyddwn ni ddim? Ac felly mae yn briodol ein bod ni’n defnyddio’r dulliau sydd gyda ni fan hyn, mewn trefn, i wneud hynny. Mae’n mynd â ni i gors wleidyddol, rwy’n derbyn hynny, ond nid ydw i’n siŵr iawn pam nad yw’r Llywodraeth wedi bod yn fwy creadigol wrth ymateb i hyn, mae'n rhaid imi ddweud, yn hytrach na dileu popeth a rhoi rhywbeth yn ei le—sydd, i bob pwrpas, yn cytuno ag ail ran ein gosodiad ni bod angen gwella'r drefn rhynglywodraethol yma—a chaniatáu i feinciau cefn Llafur gael pleidleisio â'r botwm yna i ddweud nad ydyn nhw'n credu yn Alun Cairns. Mae mor syml â hynny, achos dyna rydw i'n gwybod yn wir sydd yng ngwaed y rhan fwyaf o Aelodau'r Llywodraeth.
Nawr, mae pawb wedi cyfrannu yn eu—