Part of the debate – Senedd Cymru am 5:04 pm ar 27 Mehefin 2018.
Diolch, Lywydd dros dro. Hoffwn ddechrau drwy ddiolch i'r Pwyllgor Deisebau, yr un presennol a'r un blaenorol, am ei ystyriaeth drylwyr iawn o faterion yn ymwneud â chloddio glo brig, gan gynnwys y MTAN ar lo. Fel y crybwyllodd Lynne Neagle, mae wedi digwydd dros nifer o flynyddoedd, ac mae wedi cynnwys amryw o sesiynau tystiolaeth. Credaf mai canlyniad hynny yw adroddiad cytbwys iawn ac yn llawn gwybodaeth, ac rwy'n cefnogi'r cynnig.
Cyn troi at gasgliadau'r adroddiad a'r cwestiynau a godwyd, unwaith eto hoffwn godi mater creu lleoedd a'i ffocws yn y 'Polisi Cynllunio Cymru' diwygiedig fel ffordd o greu cymunedau cynaliadwy a ffyniannus. Mae hyn yn bendant yn cofleidio egwyddorion y Ddeddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol. Mae'n rhoi nodau llesiant ar flaen y trafodaethau sy'n effeithio ar gymunedau a'r amgylchedd adeiledig a naturiol. Gallwch ofyn pam y mae creu lleoedd yn berthnasol i'r ddadl heddiw, a hoffwn ddweud pam y credaf ei fod yn berthnasol. Mae'n berthnasol oherwydd ei fod yn cynnwys pob math o ddatblygiad a'r diwydiant glo oedd y sylfaen ar gyfer llawer o leoedd yng Nghymru, a chredaf fod Dawn Bowden wedi gwneud y pwynt hwnnw, ac fe ddarparodd waith lleol a dalai'n dda iawn. Ond rydym yn symud tuag at ddyfodol yn seiliedig ar dechnolegau wedi'u datgarboneiddio, felly rhaid inni sicrhau ein bod yn annog datblygiadau o ansawdd uchel gydag effaith gadarnhaol ar yr economi, yr amgylchedd a'n cymunedau. Mae angen inni feddwl yn drwyadl ac yn gadarn ynglŷn â'r nifer o elfennau sy'n cystadlu ac sy'n rhaid inni ymdrin â hwy wrth ystyried datblygiadau, gan gynnwys sut y gallwn wneud y defnydd gorau o'n hadnoddau. Rhaid inni sicrhau y cawn y datblygiad cywir yn y lle iawn. Dyma yw ffocws y polisi cynllunio diwygiedig, ac mae'n berthnasol wrth feddwl am bob math o ddatblygiad.
Felly, os caf droi'n benodol at y casgliadau yn yr adroddiad. O ran casgliad 1, rwyf wedi ymgynghori ar bolisi diwygiedig yn 'Polisi Cynllunio Cymru' i wneud yn siŵr ei fod yn cyd-fynd â'r nodau llesiant ac yn cefnogi cynnydd ar ein hagenda ddatgarboneiddio. Fel y nodwyd yn yr adroddiad, mae'r polisi diwygiedig arfaethedig ym Mholisi Cynllunio Cymru yn gyfyngol a bydd yn anghymell ceisiadau ar gyfer safleoedd glo brig yn y dyfodol. Os caiff y polisi ei gadarnhau, bydd yn berthnasol i bob cais cynllunio ar gyfer datblygiadau glo brig sydd eto i'w penderfynu.
Mae mynd i'r afael â chasgliad 2 yn dilyn o'r dull polisi a ddilynais ym Mholisi Cynllunio Cymru. Os ydym yn anghymell safleoedd newydd ar gyfer gweithfeydd glo brig rhag cael eu cyflwyno yng ngoleuni ein dyheadau datgarboneiddio a'n hymgyrch i sicrhau ynni adnewyddadwy diogel, yna mae'n dilyn na fyddai raid inni ystyried defnyddio pwerau galw i mewn. Hoffwn dynnu sylw'r Aelodau hefyd at y cyfarwyddyd hysbysu presennol sydd ar waith. Mae hwn yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau cynllunio lleol gyfeirio ceisiadau i mi os ydynt yn bwriadu rhoi caniatâd cynllunio ar gyfer datblygu mwynau nad yw'n cyd-fynd ag un neu fwy o ddarpariaethau'r cynllun datblygu. Unwaith eto, daw hyn â ni at y pwynt fod cynllun datblygu lleol a fabwysiadwyd yn hanfodol. Y cynllun datblygu lleol sy'n caniatáu i awdurdod cynllunio fynegi ei weledigaeth ar gyfer ardal ac i ddarparu sail gadarn ar gyfer gwneud penderfyniadau.
Mae adfer yn cael sylw yn gwbl briodol yng nghasgliad 3, ac ni allaf orbwysleisio pwysigrwydd gwaith adfer. Er y bydd fy mholisi arfaethedig yn cyfyngu ar ddatblygiadau cloddio glo brig, rwyf wedi manteisio ar y cyfle hefyd i awgrymu newidiadau er mwyn cryfhau polisïau sy'n ymwneud â darparu sicrwydd ariannol i sicrhau bod gwaith adfer yn digwydd. Mae gwaith adfer yn hanfodol. Nid yw datblygu heb gynlluniau adfer effeithiol a'r modd o sicrhau ac ariannu cynlluniau o'r fath yn dderbyniol, ac nid yw erioed wedi bod yn dderbyniol. Rwy'n cytuno hefyd ei bod hi'n bwysig cadw effeithiolrwydd polisi cynllunio o dan adolygiad. Mae hyn eisoes yn digwydd fel mater o drefn. Mae hefyd yn bwysig i awdurdodau cynllunio lleol fonitro safleoedd gwaith unigol mewn ffordd gadarn. Dylent wneud defnydd o'r holl ddulliau sydd ar gael iddynt, gan gynnwys y drefn fonitro ffioedd a thrwy sefydlu pwyllgorau cyswllt.
Mewn ymateb i gasgliad 4, gallaf eich hysbysu bod yr ymatebion i'r ymgynghoriad ar Polisi Cynllunio Cymru yn cael eu hystyried yn awr gan swyddogion a bwriadaf gyhoeddi'r polisi diwygiedig terfynol yn yr hydref. Felly, yn olaf, hoffwn ddiolch i'r pwyllgor unwaith eto am adroddiad trylwyr ac ystyrlon, ac i Aelodau'r Cynulliad am eu cyfraniadau y prynhawn yma.