Part of the debate – Senedd Cymru am 5:22 pm ar 18 Medi 2018.
Mae arnaf i ofn nad oes gen i'r rhif hwnnw wrth law ar hyn o bryd, ond credaf y bydd y gyfradd diweithdra 3.8 y cant hwnnw yn tanddatgan y nifer sy'n gymwys, oherwydd i fod yn ddi-waith yn ôl y diffiniad hwnnw mae'n rhaid i chi fod wrthi'n chwilio am waith, ac roedd y pwyllgor yn ystyried ymestyn y diffiniad rhywfaint i gynnwys y rhai hynny sy'n gwneud hynny ac yn cael addysg neu hyfforddiant sydd â'r nod o fynd yn ôl i weithio, ond credaf fod yna lawer mwy nad ydynt yn chwilio am waith oherwydd eu bod yn gofalu am blant ifanc, a, wel, y dewis hwnnw—dyna'r sefyllfa. Ond mae agwedd y Llywodraeth ar hyn yn fy nrysu a'r gwahanol hetiau yr ymddengys y mae pobl yn eu gwisgo.
Fodd bynnag, a gaf i nodi ychydig o bwyntiau eraill ar y cysyniadau? Roedd hi ychydig yn rhwystredig nad oeddem ni'n gwybod ar ba sail y dyfarnwyd y cysyniadau. Roeddwn i'n dweud yn y pwyllgor efallai y byddai'n anodd yn weinyddol i newid y meini prawf cymhwystra y mae Cyllid a Thollau EM yn eu defnyddio ar gyfer gofal plant di-dreth ar draws y DU, a phrofodd hynny i fod yn wir, ond fe wnaethom dreulio cryn dipyn o amser yn trafod y mater hwn ond pe byddai'r mater cysyniadau, a anfonwyd sawl mis ynghynt, wedi ei rannu â'r Pwyllgor, byddem wedi bod yn gwybod nad oedd Cyllid a Thollau EM yn mynd i ganiatáu hynny neu byddai'r holl beth wedi gorfod cael ei ailagor neu fod yn ddrud iawn ac yn weinyddol anodd.
Hoffwn hefyd gyflwyno un ple olaf, ac mae'r Gweinidog wedi bod yn gwrando ar hyn ac wedi gwneud cynnydd, ond mae cynllun gofal plant di-dreth y DU ar gael ac yn agored, a gall rhieni yng Nghymru gael gofal plant ac yna hawlio 20 y cant o'r gost yn ôl gan Cyllid a Thollau EM. Mae'n dda iawn, pan fyddan nhw'n gwneud cais o dan y cynllun hwn, y byddan nhw'n cael gwybod am hynny, ond yn y cyfamser pan fyddan nhw'n clywed am yr hyn y mae Gweinidogion a'r Llywodraeth yn ei wneud ar y cynllun hwn yng Nghymru ni fyddan nhw'n clywed am y gofal plant di-dreth hwnnw yn y DU. Dylech achub ar y cyfle i'w hyrwyddo, oherwydd yr hyn y bydd hynny'n ei wneud yw dod â mwy o refeniw ac arian i economi Cymru, helpu meithrinfeydd a helpu rhieni.