8. Dadl Plaid Cymru: Pleidlais y Bobl

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:41 pm ar 3 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 5:41, 3 Hydref 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n ddiolchgar i'r Aelodau sydd wedi cymryd rhan yn y ddadl hon, a hoffwn ymateb, yn gyntaf oll, i'r Prif Weinidog, a siaradodd yn rymus iawn, gan bwyso ar brofiad ei deulu ei hun, wrth gwrs, o ran hanes Gogledd Iwerddon. Wyddoch chi, mae cyfraniad yr UE o ran heddwch, ledled y cyfandir hwn, wedi bod yn gwbl ganolog i'w hanes, wrth gwrs. Roeddwn yn yr Almaen ar y noson y daeth wal Berlin i lawr yno fel myfyriwr—fel myfyriwr Erasmus, fel mae'n digwydd. Roeddwn yn meddwl fy mod ar y ffin anghywir y noson honno, oherwydd roeddwn ar y ffin Ffrengig-Almaenig; roeddwn yn Saarbrücken. Anfonodd Prifysgol Caerdydd ei myfyrwyr i Saarland, i fan tebyg i adref i raddau—ardal lo a dur yn yr Almaen. Ond mewn gwirionedd, honno oedd y ffin iawn i fod arni y noson honno, oherwydd gwelais fyfyrwyr Ffrengig ac Almaenig yn y brifysgol yno'n cofleidio'i gilydd yn eu dagrau, ac ni allwn help ond meddwl, mewn gwirionedd, nad oedd cymaint â hynny er pan oedd dynion ifanc o'r ddwy wlad yn ymladd ei gilydd ar y ffin honno. Ac os ceir pleidlais y bobl, wyddoch chi, dyna'r math o angerdd y gallwn ei roi wrth wraidd y cwestiwn hwn yn fy marn i.

Fel Leanne Wood, rwy'n Ewropead Cymreig angerddol. Dywedodd Gwyn Alf Williams yn gofiadwy iawn mewn gwirionedd, pe na bai'r gymuned Ewropeaidd fel yr oedd hi yn bodoli, yna byddai'n rhaid i ni Gymry fod wedi ei ddyfeisio. Mae'n gwbl ganolog i'n hanes, o'r cychwyn cyntaf. O ran yr amser y cawn ein hunain ynddo yn awr, hoffwn dalu teyrnged i'r areithiau angerddol a glywsom, yn enwedig ar feinciau cefn y Blaid Lafur. Ond dyma wirionedd anodd arall: rhwng ein pleidiau, fe fuom yn trafod y Papur Gwyn a oedd yn nodi ffordd synhwyrol ymlaen ar gyfer sicrhau mandad Brexit, gan gyfyngu ar y niwed i fywydau a bywoliaeth pobl. Yn anffodus, rydym yn byw mewn cyfnod pan nad oes unrhyw synnwyr gan y sefydliad gwleidyddol Prydeinig. Mae'n analluog i gyflawni unrhyw beth. Hynny yw, os yw pobl yn siarad am fandad moesol yr ymgyrch dros 'adael', y gwir amdani yw bod y bobl hyn wedi dweud celwydd. Fe wnaethant dorri'r gyfraith. A diflannu wedyn o'r fan lle y cyflawnwyd eu trosedd wleidyddol, gan adael y canlyniadau i eraill. Nid yw hynny'n ddigon da. Ac os ydych yn sôn am y difrod i ddemocratiaeth, meddyliwch beth fydd yn digwydd nesaf. Meddyliwch beth fydd yn digwydd nesaf os caniateir i drychineb Brexit 'dim bargen' ddigwydd o flaen ein llygaid.

Rydym wedi gweld damwain car yn digwydd yn araf deg o'n blaenau onid ydym? Wel, mae'n cyflymu yn awr, onid yw, a'r peth cyfrifol inni ei wneud—. Y gofyniad cyntaf mewn democratiaeth yw bod yn onest â'r bobl, a dyna—. Mae gennym fandad yn y Senedd hon, rydym yn Senedd y bobl, a rhaid inni fod yn onest gyda phobl Cymru. Dywedwyd celwydd wrthynt, ac maent yn haeddu cyfle—gan fod y gwir bellach wedi'i ddatgelu, maent yn haeddu cyfle i benderfynu mewn gwirionedd beth y maent eisiau ei weld yn digwydd nesaf. [Torri ar draws.] Fe ildiaf.