Part of the debate – Senedd Cymru am 2:38 pm ar 23 Hydref 2018.
Wel, i ddechrau, wrth gwrs, rwy'n hapus iawn i longyfarch y perfformiad y soniodd Jenny Rathbone amdano. Rwy'n falch iawn o'r hyn y mae pobl Cymru wedi'i wneud er mwyn coffáu aberth a dewrder cymaint o'n pobl yn ystod y rhyfel byd cyntaf, ac rwy'n falch iawn o gael ychwanegu fy llais at yr enghraifft bwerus honno, yn fy marn i, o'r effaith y cafodd marwolaeth cymaint o dynion ifanc, a'r golled i'n diwylliant a'n cymdeithas.
O ran y materion plastig y soniodd amdanynt, mae'n wir fod Asiantaeth yr Amgylchedd, fel y dywedwyd, yn ymchwilio i ddiwydiant ailgylchu plastigau'r DU am dwyll a cham-drin posib, yn sgil beirniadaeth y llynedd, fel y dywedodd hi, gan Swyddfa Archwilio Genedlaethol PERNs, 'plastic export recovery notes', a ddefnyddir gan gynhyrchwyr i ddangos eu bod yn cyfrannu at ailgylchu gwastraff deunydd pecynnau plastig. Mae'r fasnach allforio ar lefel y DU.
Yma yng Nghymru, ar hyn o bryd nid yw Cyfoeth Naturiol Cymru yn cynnal unrhyw ymchwiliadau i allforwyr gwastraff pecynnau plastig, gan fod y tri allforiwr yng Nghymru wedi'u harolygu a'u harchwilio yn 2018, ac nid oes gan Cyfoeth Naturiol Cymru unrhyw bryderon penodol nac amheuaeth o dwyll o ran yr allforwyr hynny. Mae holl ymchwiliadau Asiantaeth yr Amgylchedd yn canolbwyntio ar allforwyr yn Lloegr. Byddai unrhyw ymchwiliad ledled y DU yn cael ei gynnal ar y cyd rhwng y ddwy asiantaeth, ond, fel y dywedais, nid yw hynny'n digwydd ar hyn o bryd. Bydd unrhyw wastraff arall o Gymru sy'n mynd dramor yn cael eu cynnwys yn y ffigurau cyffredinol ar gyfer deunyddiau sy'n cael eu hallforio o'r DU, ac nid yw'r rheoliad o drawslwytho gwastraff wedi'i ddatganoli i Gymru. Felly, mae hwnnw'n fater sydd ar lefel Llywodraeth y DU. Fel y dywedais, mae Asiantaeth yr Amgylchedd yn arwain yr ymchwiliad.
Ar wahân i dwyll, fel y dywedodd, mae'n amlwg yn beth drwg iawn os yw'r gwastraff yn cael ei allforio o'r DU ond ddim yn cael ei drin yn briodol dramor, ac felly yn gollwng i mewn i afonydd ac i'r môr. Yr ateb yw cael seilwaith da yma i drin y deunyddiau a gesglir gennym, ac i gasglu'r deunyddiau yn y ffordd orau sy'n gwarantu deunyddiau glân o ansawdd uchel, deunyddiau y gellir eu hailgylchu a'u bwydo yn ôl i economi gylchol.
Mae Llywodraeth Cymru wedi nodi yn ei glasbrint fod yn well ganddynt gasglu deunyddiau sydd wedi'u gwahanu'n barod ar garreg y drws, am yr union reswm hwn. Fel y dywedodd Lesley Griffiths lawer tro yn y Senedd hon, rydym yn falch iawn o'n hanes ni o ailgylchu yma yng Nghymru.