Diolch. A gaf fi ddiolch i David Melding am ei sylwadau y prynhawn yma, am ei gyfraniad i'r ddadl, ac am ei gyfraniad yn ystod y pwyllgor? Gallaf ddweud y byddwn yn gweld eich colli yn y pwyllgor pan fyddwn yn trafod tai.

Mae'n nodi bod sicrwydd ansawdd yn bwysig. Mae angen i bobl gael sicrwydd os ydynt yn prynu rhywbeth, fod yr ansawdd sydd ganddynt yn golygu nad ydynt yn talu arian fel y mae pobl wedi'i wneud am bethau eraill a gawsant a oedd i fod i helpu eu cartrefi ac na wnaeth hynny.

Pobl ar incwm isel ac sy'n berchnogion tai ar incwm isel sy'n byw mewn eiddo hŷn, drwy ddiffiniad. Nid deiliaid tai ar incwm isel sy'n tueddu i fyw yn eich tai sengl pum ystafell wely; mewn tai teras dwy/tair ystafell wely y mae perchen-feddianwyr ar incwm isel yn tueddu i fyw, ac mae'n bwysig fod ôl-osod yn digwydd i eiddo o'r fath. Mae'n debyg mai dyma'r grŵp mwyaf o bobl a allai elwa nid yn unig o ran tlodi tanwydd, ond gallent elwa o ôl-osod mewn gwirionedd.

Llyr Gruffydd—unwaith eto, pwysigrwydd cael dull o leihau allyriadau carbon, a rhaid i dai fod yn rhan ohono. Mae angen cynyddu graddfa a chyflymder—credaf fod hynny'n rhywbeth rydym wedi'i ddweud am lawer iawn o bethau yn ein hadroddiadau o bryd i'w gilydd, ond credaf ei fod, os gallwch grynhoi llawer iawn o bethau yma, yn symud i'r cyfeiriad cywir ond heb fod yn ddigon yn gyflym. Credaf fod hynny mwy na thebyg—. Nid wyf yn meddwl bod unrhyw un wedi beirniadu'r cyfeiriad y mae Llywodraeth Cymru yn mynd iddo. Ni feirniadodd neb y ffaith bod Llywodraeth Cymru yn symud i leihau tlodi tanwydd. Maent yn symud i leihau carbon. Credaf mai pryder y pwyllgor—a gall unrhyw un o aelodau'r pwyllgor ddweud wrthyf os wyf yn anghywir—yw nad yw'n digwydd yn ddigon cyflym.

Swyddi newydd—rydym wedi sôn llawer am y ffaith, ac rydym wedi cael Lee Waters, nad yw i mewn yma, yn dweud wrthym yn rheolaidd am effeithiau awtomatiaeth, ond bydd swyddi eraill yn cael eu creu. Bydd y gwaith ôl-osod yn annhebygol o fod wedi'i awtomeiddio, yn sicr yn y tymor byr. Felly, mae'n wirioneddol bwysig ein bod yn gwella sgiliau pobl i allu gwneud hyn.

Soniodd Gareth Bennett ein bod angen sgiliau. Mae angen i'r colegau hyfforddi pobl, ond ni fydd pobl yn cael hyfforddiant, ni fydd colegau'n rhoi cyrsiau, oni bai eu bod yn gwybod bod yna farchnad a bod sicrwydd o barhad, y gwyddant—y bobl sy'n mynd ar gwrs hyfforddi—fod yna werth 10, 15 mlynedd o waith i'w ôl-osod, yn hytrach na bod newid polisi ymhen tair blynedd, newid cyfeiriad a bod eu sgiliau'n hen ffasiwn.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei hymateb. Rwy'n croesawu llawer o'r sylwadau a wnaeth yn fawr. Ac mae nifer o wahanol ffyrdd o leihau allyriadau. Nid wyf yn gweld—ac efallai y gall Ysgrifennydd y Cabinet egluro wrthyf—pam y mae deiliadaeth yn effeithio ar y dull o ôl-osod. Gallaf ddeall sut y mae'r math o eiddo yn effeithio arno, ond ni allaf ddeall sut y byddai tŷ sy'n cael ei rentu'n breifat, neu sy'n eiddo i berchen-feddianwyr, neu i gymdeithas dai yn effeithio ar y math o ôl-osod y byddai ei angen arnoch. Efallai y gall y Cabinet—rwy'n eithaf hapus i dderbyn ymyriad i gael hynny wedi'i egluro i mi.

Mae datgarboneiddio'n flaenoriaeth—a nododd Ysgrifennydd y Cabinet ostyngiadau. Rydym yn mynd i gael cerrig milltir a thargedau wedi'u gosod; credaf y byddai'r rhan fwyaf o'r Aelodau yma yn hoffi gwybod pryd. Ystyried safonau llymach—ie, dyna'r cyfeiriad rydym eisiau symud iddo. Adolygu Rhan L—credaf fod hynny'n rhywbeth sydd angen ei newid. Mae pawb ohonom yn croesawu Nyth ac Arbed 3, ac rwy'n siŵr y bydd pwy bynnag fydd yn sefyll yma mewn pum neu chwe blynedd yn croesawu Nyth ac Arbed 4. Ond ar ryw gam, mae angen inni fod yn gwneud cynnydd i'r fath raddau fel na fydd angen Nyth ac Arbed 5, 6, 7, 8, 9 a 10 arnom.

Mae tlodi tanwydd yn broblem enfawr. Rwyf am orffen gyda hyn—stori am un o fy etholwyr. Mae'n mynd i'r gwely am 7 o'r gloch o'r nos gyda'i merch. Pam? Dyna'r unig ffordd y gallant gadw'n gynnes. Maent yn byw mewn tŷ ar rent preifat, mae'n debyg oherwydd eu bod yn gwario mwy ar gadw'n oer nag y mae'r rhan fwyaf o bobl yma'n ei wario ar eu tai i'w cadw'n gynnes. A chredaf mai dyna'r broblem. Mae gennym y lefel hon o dlodi tanwydd, a'r bobl dlotaf sy'n dioddef, nid yn unig oherwydd cost tanwydd, ond oherwydd y math o eiddo y maent yn byw ynddo—ffenestri sengl gyda bylchau sy'n golygu eu bod yn gwresogi'r byd yn dda iawn, ond heb fod cystal am wresogi eu tai eu hunain. O ddifrif, rhaid i dlodi tanwydd fod yn brif flaenoriaeth. Gwn fod Llywodraeth Cymru am ei leihau, ond mae angen inni fod yn wirioneddol ymrwymedig i'w ddileu.