6. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu: 'Taro’r Tant: Ymchwiliad i ariannu addysg cerddoriaeth a gwella mynediad ati'

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:05 pm ar 24 Hydref 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 4:05, 24 Hydref 2018

(Cyfieithwyd)

Fodd bynnag, rwy'n falch iawn o ddweud, pan fo'r Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd wedi edrych ar ein rhaglen Dysgu Creadigol drwy'r Celfyddydau, maent wedi'i disgrifio fel un 'sy'n arwain y byd' ac maent wedi'i defnyddio fel enghraifft o arfer da i wledydd eraill sydd am wneud yn union yr hyn y siaradoch chi amdano, Lee: cyflwyno elfennau o greadigrwydd yn eu cwricwlwm, oherwydd maent yn cydnabod mai dyna rai o'r sgiliau y bydd eu pobl ifanc eu hangen yn y dyfodol, ac mae'r OECD yn cydnabod ein bod yn gwneud hyn yn dda drwy ein rhaglen Dysgu Creadigol drwy'r Celfyddydau.

Hoffwn ddiolch i'r pwyllgor am yr adroddiad. Fel y dywedais o'r blaen, rwy'n rhannu uchelgais y pwyllgor ar gyfer darparu mynediad o safon i bawb at addysg cerddoriaeth ar gyfer pob dysgwr yng Nghymru. Rwy'n cydnabod yr angen hefyd i sicrhau bod llwybrau priodol yn bodoli ar gyfer dysgwyr sy'n awyddus i ddatblygu a gwella eu profiadau a'u harbenigedd cerddorol er mwyn cyrraedd eu potensial llawn.

Hoffwn ddiolch i Bethan am gydnabod yn yr adroddiad y camau niferus rydym wedi'u cymryd i geisio gwneud cynnydd yn y maes hwn. Nawr, mae'r argymhellion yn sylweddol, gyda goblygiadau sefydliadol ac ariannol pellgyrhaeddol i'r sector addysg cerddoriaeth, ac fel y cyfryw maent yn galw am amser ac adnoddau priodol i'w harchwilio a'u hystyried yn fanwl. Hoffwn dynnu sylw at rai o'r materion sy'n codi a'r argymhellion a nodwyd yn yr adroddiad, felly.

Fel y clywsom gan amryw o siaradwyr y prynhawn yma, mae argymhelliad 1 yn cyfeirio at drosglwyddo cyfrifoldeb am ddarparu gwasanaethau cerddoriaeth i gorff cenedlaethol hyd braich er mwyn sicrhau bod cyfleoedd teg yn cael arian craidd gan Lywodraeth Cymru. Mae'n hanfodol fod mynediad at gerddoriaeth ac addysg cerddoriaeth ar gael ar gyfer pob dysgwr, ni waeth beth fo'u lleoliad, eu cefndir cymdeithasol a'u gallu i dalu. Rydym yn gwneud popeth a allwn i sicrhau bod rhwystrau i gyfranogiad yn cael eu dileu. Fodd bynnag, nid yw gwneud yr hyn a argymhellir mor hawdd â hynny, yn enwedig yn ystod y cyfnod hwn o gyni economaidd pan fo cyllidebau'n dynn. Fel y clywsom hefyd, ar hyn o bryd cyfrifoldeb awdurdodau lleol ac nid Llywodraeth Cymru yw darparu gwasanaethau cerddoriaeth. Felly, nid yw trosglwyddo'r cyfrifoldebau hynny i gorff arall yn arbennig o syml i'w wneud. Rhaid inni ystyried yr effaith a'r goblygiadau'n ofalus iawn cyn gwneud hynny. O ganlyniad, rwyf wedi awgrymu ein bod yn cynnal astudiaeth ddichonoldeb er mwyn ymchwilio i opsiynau addas ar gyfer darparu gwasanaethau cerddoriaeth yn y dyfodol. Fel y cydnabu'r Cadeirydd ei hun, mae'n dal i fod angen gweithio drwy union strwythur, rolau a chyfrifoldebau'r corff hwnnw. Fel cam cyntaf, mae fy swyddogion wrthi'n trefnu cyfarfod ymgynghori â rhanddeiliaid gyda phartneriaid allweddol i drafod cwmpas a chylch gorchwyl yr astudiaeth honno, a byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r pwyllgor cyn gynted â phosibl ar y cynnydd a wneir wrth gwrs.

Mae'r adroddiad hefyd yn argymell fy mod yn perchnogi gwasanaethau cerddoriaeth er mwyn paratoi cynllun gweithredu cenedlaethol ar gyfer cerddoriaeth. Fodd bynnag, yn bersonol rwy'n credu nad yw'n briodol i mi gymryd cyfrifoldeb strategol fy hun am wasanaethau cerddoriaeth, gan fod y meysydd hyn yn llawer ehangach na fy nghyfrifoldebau portffolio ar gyfer ysgolion yn unig. Fel rydym newydd ei glywed gan Dai Lloyd, ceir llawer o gyfleoedd i bobl ifanc fynd ar drywydd cerddoriaeth y tu hwnt i addysg orfodol, ac wrth gwrs ceir cyfrifoldebau trawsbynciol gyda'r adran ddiwylliant yma o fewn Llywodraeth Cymru. Ond rwy'n credu y dylai fod yn rhan o astudiaeth ddichonoldeb, a bydd yr astudiaeth honno'n edrych ar ystyried cynllun cenedlaethol ar gyfer addysg cerddoriaeth. Efallai y dylwn ymfalchïo yn y ffaith bod y Cadeirydd am imi ysgwyddo cyfrifoldeb dros y cyfan. Ac mae'n dweud mai oherwydd fy mod wedi gwneud rhai pethau penodol ers dechrau yn fy swydd y mae'n dweud hynny; wel, bydd hynny'n wers imi, oni fydd—[Chwerthin.]—am gadw fy mhen uwchben y parapet a cheisio cael pethau wedi'u gwneud? Mae'n golygu y bydd gofyn ichi wneud rhagor o bethau.

Byddaf hefyd yn ehangu'r astudiaeth ddichonoldeb i ystyried hyfywedd modelau amgen o ddarparu gwasanaethau cerddoriaeth. Rwy'n ymwybodol fod nifer o awdurdodau lleol wedi datblygu modelau gwahanol, ac mae angen deall effeithiolrwydd a'r galw am y modelau hynny. Ar daith i sir Ddinbych yn ddiweddar, gwelais y trefniant cydweithredol a roddwyd ar waith yno, a chefais adborth gan athrawon ysgolion yn yr ardal sy'n dweud wrthyf fod mwy o blant yn cael mynediad at gerddoriaeth ac mae'n costio llai iddynt mewn gwirionedd. Felly, mae'r rhain yn bethau diddorol sydd angen inni eu deall ac mae angen inni edrych ymhellach arnynt.

Rwy'n falch fod llawer o'r argymhellion gan grŵp gorchwyl a gorffen Huw Lewis ar wasanaethau cerddoriaeth awdurdodau lleol wedi'i gwblhau, er fy mod yn rhannu eich rhwystredigaeth. Rydym wedi ceisio ailedrych ar y materion hyn gyda Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn y cyfarfodydd rwy'n eu cael gyda hwy. Ond byddaf yn darparu diweddariad llawn ar y cynnydd o adroddiad y grŵp gorchwyl a gorffen erbyn diwedd y flwyddyn hon.

Gan droi at y sylwadau a wnaed yn yr adroddiad ynglŷn ag ariannu gwasanaethau cerddoriaeth, nid wyf am falu awyr: rwy'n derbyn yn llawn ac yn cydnabod bod yna heriau sylweddol o ran cyllid, ond credwch fi, Lee, pan ddywedwch eich bod yn deall yr anawsterau a wynebir gan awdurdodau lleol wrth wneud penderfyniadau ynglŷn â ble i flaenoriaethu'r cyllidebau hynny, dyna'r un sgyrsiau'n union sy'n digwydd yma ar lefel Llywodraeth Cymru. Nid oes unrhyw atebion cyllido hawdd i'r broblem hon i ni fel Llywodraeth ychwaith. Mewn ymateb, fodd bynnag, er gwaethaf yr heriau hynny, rwy'n falch ein bod wedi gallu cynyddu'r arian sydd ar gael i awdurdodau lleol ar gyfer prynu offerynnau cerdd. Rydym wedi rhyddhau £1 filiwn y flwyddyn ar gyfer 2018-19 a 2019-20 ar gyfer y ddarpariaeth gerddoriaeth, ac ar hyn o bryd rwy'n ystyried argymhellion ar sut y dylid dyrannu'r arian. Mae hyn yn cynnwys opsiwn i sicrhau o bosibl fod mwy o arian ar gael i bob awdurdod lleol allu prynu rhagor o offerynnau eto. Rwy'n ddiolchgar i'r Aelodau yn y Siambr sydd wedi cyfrannu eu hofferynnau a oedd yn llechu yn eu cypyrddau, boed yn gitâr merch Lee Waters, ffidil fy merch, ac rwy'n credu bod mab Lynne Neagle yn falch o weld cefn yr offerynnau y gallodd Lynne eu cyfrannu. Ond rydym hefyd wedi gallu cefnogi prynu offerynnau. Wrth ymweld â sir Ddinbych, cefais weld y piano newydd a brynwyd ar gyfer y trefniant cydweithredol yno o ganlyniad i'r arian. Gan weithio gyda Bethan, byddaf yn penderfynu ar y ffordd orau o ddyrannu'r arian hwn i sicrhau ei fod yn cael ei ddefnyddio yn y modd mwyaf effeithiol ac yn hollbwysig, ei fod yn gynaliadwy, ac rwy'n gobeithio gwneud cyhoeddiad cyn diwedd tymor yr hydref.

Mae sawl un o argymhellion yr adroddiad yn rhai ar gyfer sefydliadau sy'n gweithredu y tu allan i reolaeth uniongyrchol y Llywodraeth, megis Celfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru. Ni allaf ymateb ar ran y sefydliadau hynny, ond gallaf gadarnhau bod swyddogion Llywodraeth Cymru yn gweithio'n agos gyda Chyngor Celfyddydau Cymru a Chelfyddydau Cenedlaethol Ieuenctid Cymru er mwyn sicrhau bod yr argymhellion hyn yn cael eu harchwilio'n llawn.

Os trof at Anthem, Cronfa Gerdd Cymru, sydd wedi'i sefydlu, penodwyd cadeirydd newydd, a bydd y penodiad yn cael ei gyhoeddi i'r cyhoedd ym mis Tachwedd. Er mai sefydliad elusennol annibynnol fydd Anthem heb unrhyw gysylltiadau uniongyrchol â'r Llywodraeth, fe fyddwn ni, ynghyd â sefydliadau rhanddeiliaid eraill, yn gweithio mewn partneriaeth agos gyda'r corff newydd wrth iddo ddatblygu yn y blynyddoedd i ddod. Felly, gallaf ddweud wrthych, Lee—nid ydym yn mynd i'w adael i grwydro ymaith ar ei ben ei hun. Mae Anthem yn wynebu'r her o sefydlu brand a hunaniaeth ei hun tra'i fod yn dechrau ar strategaeth godi arian uchelgeisiol ar gyfer denu'r cyfalaf sy'n angenrheidiol i'w alluogi i ddechrau cael effaith go iawn ar gyfer cerddorion ifanc erbyn 2021. Rwy'n cydnabod ei bod hi'n hanfodol bwysig fod hyn yn cael ei wneud heb niweidio'r arian sydd ar hyn o bryd yn cefnogi'r celfyddydau eraill a'r ddarpariaeth addysg, ond rwy'n hyderus y gellir cyflawni hyn. Dylem bwysleisio nad yw pawb yn hoffi cerddoriaeth o reidrwydd, a'r hyn rydym yn awyddus i sicrhau yw bod cyfleoedd creadigol ac artistig o bob math ar gael i'n plant, yn dibynnu ar beth sy'n tanio'u brwdfrydedd.