Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 24 Hydref 2018.
Rwy'n ymwybodol o'r amser, ac nad oes llawer ohono i fynd drwy sylwadau pawb, ond diolch i bawb sydd wedi cymryd rhan. Gwn eich bod wedi cael eich lobïo i fynychu a chymryd rhan yn y ddadl hon, ac y byddech yn gwneud hynny beth bynnag oherwydd ei fod mor bwysig. Felly, diolch yn fawr iawn—ac i holl aelodau'r pwyllgor, yn y gorffennol a'r presennol, sydd wedi dangos cymaint o frwdfrydedd ynglŷn â hyn.
Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am bob un o'i sylwadau. Mae'n galonogol clywed y byddwch yn rhoi hyn ar flaen yr agenda wleidyddol, ac nid ceisio bod yn—nid wyf yn gwybod beth oedd y gair—surbwch oeddwn i yn yr hyn y ceisiwn ei ddweud am y cynlluniau cerddoriaeth mewn addysg, ond os cafodd yr argymhellion eu gwrthod, yn amlwg, fel pwyllgor, mae angen inni fynd drwyddynt yn fanwl iawn i ddeall sut y gallwn eu symud yn eu blaen. Mae'n galonogol clywed, felly, fod hynny'n mynd i gael ei ystyried yn yr astudiaeth ddichonoldeb fel y gallwn ddeall, os nad yw'n mynd i fod yn un cyfrifoldeb uniongyrchol o fewn y Llywodraeth, o ran eich rôl fel Ysgrifennydd y Cabinet dros addysg, sut y gallai edrych o bosibl trwy ymgysylltu ag arbenigwyr yn y maes. Dyna'r cyfan rwyf fi ac eraill yn poeni amdano rwy'n credu—deall sut y byddai cynllun yn gweithio a sut y gallwn gynnwys y bobl orau yng Nghymru mewn perthynas â sicrhau bod hynny'n digwydd. Felly, rwy'n edrych ymlaen at glywed, erbyn diwedd y flwyddyn, beth yw argymhellion y grŵp gorchwyl a gorffen, yn ogystal â pharhau trafodaethau o ran y £2 filiwn hefyd.
Rwy'n credu fodd bynnag ei bod hi'n werth pwysleisio'r ffaith bod yr OECD wedi dweud hynny am ddysgu creadigol drwy'r celfyddydau, oherwydd os ydym yn mynd i fod—. Mae llawer o'r sylwadau yma wedi nodi sut rydym am brif ffrydio, sut rydym am sicrhau bod hon yn agenda sgiliau—os gallwn ddangos i'r byd ei fod yn cael ei ddefnyddio drwy ein systemau addysg, mae honno'n un ffordd, yn anad dim arall, o allu gwneud hynny. Felly, rwy'n croesawu'r gwaith hwnnw yn ogystal.
I droi at Aelodau eraill o'r Cynulliad yn fyr, gwn fod Suzy Davies—. Diolch i chi—rydych wedi gadael y pwyllgor erbyn hyn, ond diolch ichi am eich cyfraniad gwerthfawr, ac rwy'n siŵr y bydd yn eich helpu fel llefarydd y portffolio addysg. Soniasoch am y cyngor arbenigol. Roedd hwnnw'n ddefnyddiol iawn a gobeithio ei fod yn rhywbeth y gall Llywodraeth Cymru ei ystyried fel rhan o'r astudiaeth ddichonoldeb ar gyfer y corff hyd braich, oherwydd heb—. Roeddem yn gyson yn dychwelyd at y gweithwyr cerddoriaeth proffesiynol i ddweud wrthym sut roeddent yn credu bod ein syniadau'n datblygu, ac rwy'n credu bod hynny'n rhywbeth yr hoffwn ei wneud mewn ymchwiliadau pwyllgor yn y dyfodol. Ac fe ddywedoch chi hefyd na allwn ei adael i gynghorau sy'n brin o arian ysgwyddo'r gwaith, a chredaf yn y bôn mai dyna pam y daethom i'r casgliad hwn. Mae cydgynhyrchu'n hynod o bwysig, wrth gwrs, oherwydd gallwn osod y cyfeiriad strategol cenedlaethol, ond y bobl sy'n deall ar lawr gwlad sut y mae gwasanaethau cerddoriaeth yn gweithredu sy'n allweddol yma.
Lee Waters, diolch i chi am eich cyfraniadau yn ogystal ag yn ystod y pwyllgor. Roeddwn yn gwerthfawrogi'r ffaith ichi ddweud ei fod yn fater anodd a'n bod wedi cymryd amser i edrych arno'n benderfynol. Nid oedd yn rhywbeth y credwn y dylem ei ruthro, oherwydd gallem fod wedi dweud pethau poblogaidd iawn wrth rai pobl, ond byddai hynny wedi bod yn anodd iawn ei weithredu. Er enghraifft, pe baem wedi'i wneud yn statudol, beth fyddai hynny wedi'i ddweud am wasanaethau eraill? Dyna'r mater dadleuol sy'n rhaid inni ei wynebu yma heddiw. Yn bersonol, rwy'n cytuno â chi mewn perthynas â CLlLC. Efallai eu bod yn siarad yn fwy cadarnhaol bellach gydag Ysgrifennydd y Cabinet, ond pan ddaethant i roi tystiolaeth, nid oedd yn ymddangos eu bod yn gwybod beth oedd yn digwydd gyda'r argymhellion. Efallai fod yr holl ddadl hon wedi'u bywiogi rywfaint; rwy'n gobeithio mai dyna sydd wedi digwydd yn y cyswllt hwn.
Yn fyr ar y gwaddol cyn imi orffen, credaf ei bod yn werth nodi yma yn y ddadl hon fy mod wedi cyfarfod â'r sefydliad cymunedol. Mae ganddynt gyfoeth o brofiad mewn perthynas â'r cronfeydd gwaddol, ac nid ydynt wedi cael eu defnyddio eto mewn perthynas ag Anthem yn ôl yr hyn a ddeallaf, felly gallai fod yn werth ymgysylltu â hwy—os oes ganddynt y sylfaen sgiliau honno yma yng Nghymru eisoes, dylem ei defnyddio.
Nid oes gennyf amser ar ôl; rwy'n gweld y system yn goch i fyny acw. Diolch i Rhianon—gwn eich bod yn teimlo'n angerddol ynglŷn â'r maes hwn—ac i Nick Ramsay a Dr Dai Lloyd a gymerodd ran yn y ddadl hon y prynhawn yma. Mae'n dangos pa mor bwysig yw hyn, ac rwy'n gobeithio y gallwn weld newid ar lawr gwlad fel bod ein teuluoedd a'n plant yn y dyfodol i gyd yn gallu cymryd rhan mewn gwasanaethau cerddoriaeth ac y bydd ganddynt yr un straeon i'w hadrodd—a gwell peidio ag adrodd rhai ohonynt yn yr ystafell hon—am eu hamser gyda cherddorfeydd amrywiol neu gwmnïau dawns, fel y gallant ddangos i genedlaethau'r dyfodol pa mor bwysig yw hyn iddynt.