Diolch, Dirprwy Lywydd. A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad? Rwy'n credu ei bod hi yn bwysig y caiff y Siambr hon ei diweddaru'n rheolaidd am y sefyllfa o ran unrhyw gynnydd yn y gogledd o dan fesurau arbennig. Mae fy mhlaid wedi mynegi rhwystredigaeth sylweddol dros y tair blynedd diwethaf am y diffyg cynnydd. Rydym ni'n gwybod y bu cryn drafod cyhoeddus ynglŷn â rhai o'r dangosyddion allweddol o ran amseroedd aros mewn adrannau damweiniau ac achosion brys, amseroedd rhwng atgyfeirio a thriniaeth, canlyniadau ar gyfer cleifion â phroblemau iechyd meddwl yn cael apwyntiadau meddygon teulu, ac, wrth gwrs, cau nifer o gymorthfeydd yn y gogledd. Yn wir, mae 24,000 o bobl yn gleientiaid meddygfeydd yn rhanbarth y gogledd sydd, yn anffodus, wedi gorfod gwneud trefniadau amgen, gyda'r bwrdd iechyd fel arfer yn ysgwyddo'r cyfrifoldeb am y meddygfeydd hynny er mwyn darparu rhywfaint o barhad gofal.

Gwyddom hefyd, wrth gwrs, o ran yr ochr ariannol, bod y sefyllfa wedi gwaethygu hefyd. Y diffyg yn y flwyddyn ariannol cyn aeth y Bwrdd Iechyd i fesurau arbennig oedd £26.6 miliwn, ond mae hynny wedi chwyddo i £38.8 miliwn yn y flwyddyn ariannol ddiwethaf. Ac os clywais Ysgrifennydd y Cabinet yn gywir yn gynharach, mae wedi gosod cyfanswm rheoli, beth bynnag mae hynny yn ei olygu mewn gwirionedd, i ganiatáu ar gyfer rhywfaint o hyblygrwydd mewn gwariant eleni. Byddai gennyf ddiddordeb gwybod, Ysgrifennydd y Cabinet, beth yw'r cyfanswm rheoli hwnnw mewn gwirionedd fel y gallwn ni eich dwyn i gyfrif o ran cyflawni yn unol â hynny. 

Nawr, rwyf yn croesawu rhai o'r newidiadau sydd wedi'u gwneud ar lefel y bwrdd. Rwy'n croesawu penodiad Mark Polin ac yn dymuno'r gorau iddo gyda'r gwaith sylweddol y mae'n rhaid iddo yntau a'i gyd-aelodau bwrdd annibynnol fynd i'r afael ag ef, gan ei fod yn her sylweddol. Ond rwyf yn bryderus o hyd—a byddaf yn dal i grybwyll hyn—bod yna bobl ar y bwrdd sy'n rhan o'r tîm gweithredol a oedd yn gyfrifol am fethiannau sylweddol y bwrdd hwn pan gafodd ei roi mewn mesurau arbennig. Mae dau o bobl o leiaf sydd yn dal ar y bwrdd hwnnw—ac un ohonyn nhw, yn rhyfeddol, bellach wedi ei benodi yn gyfarwyddwr trawsnewid yn y bwrdd iechyd penodol hwnnw, sy'n gwbl warthus yn fy nhyb i, a dweud y gwir, o ystyried hanes y bwrdd hwn.

Nawr, a gaf i ofyn ichi: fe wnaethoch chi sôn am y ffaith yn eich datganiad eich bod wedi cyhoeddi cyllid ychwanegol o £1.7 miliwn o dan y trefniadau mesurau arbennig i atgyfnerthu capasiti rheoli a gallu dadansoddi y tîm trawsnewid? A yw hynny'n mynd i fod yn rheolaidd oherwydd, wrth gwrs, bydd angen y capasiti hwn yn y dyfodol, nid yn unig yn y tymor byr? A allwch chi ddweud wrthym ni a yw'r arian hwnnw yn mynd i fod yn rheolaidd?

A allwch chi ddweud wrthym ni hefyd beth oedd canlyniad eich cyfarfod â theuluoedd Tawel Fan? Fe wnaethoch chi awgrymu mai dim ond nifer fach o deuluoedd oedd yn anfodlon â chanlyniad ymchwiliadau annibynnol sydd wedi eu cynnal hyd yn hyn, ond nid dyna yw fy mhrofiad o ran y gohebu gyda mi a'r llythyrau sydd gennyf. Yn wir, dywedwyd wrthyf i o'ch cyfarfod gyda'r teuluoedd hynny, y cafwyd cais i gomisiynu ymchwiliad gan y Cynulliad. Nawr, rwy'n gobeithio y byddech chi'n cefnogi ymchwiliad o'r fath os gofynnwyd am ymchwiliad o'r fath gan Aelodau o'r Cynulliad Cenedlaethol hwn. Efallai y gallwch chi ddweud wrthym ni ai dyna fydd yn digwydd, oherwydd rwyf yn credu fod gan lawer o bobl ddiffyg hyder llwyr yn y ddau gasgliad cyffredinol gwahanol sylweddol iawn a ddeilliodd o'r adroddiadau annibynnol hynny gan y Gwasanaeth Cynghori ar Iechyd a Gofal Cymdeithasol a Donna Ockenden.

A allwch chi hefyd ddweud wrthym ni—? Fe wnaethoch chi gyfeirio at ddatblygiadau ym maes iechyd meddwl. Un o'r datblygiadau a fu ym maes iechyd meddwl dros y misoedd diwethaf yw diddymu'r cyllid ar gyfer meithrin gallu sefydliadau yn y trydydd sector, sydd, rwy'n credu, yn destun pryder sylweddol ar draws y rhanbarth. Felly, diddymir cyllid sefydliad Un Llais, sydd wedi datblygu gwasanaethau eiriolaeth yn y blynyddoedd diwethaf, o fis Rhagfyr eleni. Bu'r cyllid hwnnw'n gyfrifol am hyfforddi eiriolwyr, am sefydlu gwasanaethau eiriolaeth, ac fe wyddom ni nad yw capasiti'r gwasanaethau eiriolaeth yn rheoli'r baich sydd arnyn nhw ar hyn o bryd. Felly, byddai gennyf ddiddordeb clywed pa sicrwydd sydd gennych chi y bydd y gwasanaethau eiriolaeth hynny, o ystyried ansawdd gwasanaethau iechyd meddwl yn y gogledd, yn gallu ateb y galw yn y dyfodol.

Fe wnaethoch chi gyfeirio hefyd at ganlyniadau arolygon mwyaf diweddar staff y GIG, sy'n dangos rhywfaint o newid cadarnhaol, ac rwy'n cydnabod y bu rhywfaint o newid cadarnhaol a bod hyder cynyddol yn y rhan fwyaf o'r tîm arweinyddiaeth newydd. Fodd bynnag, nid ydych chi wedi sôn am hyder cleifion, ac rydym ni'n gwybod fod hynny wedi lleihau yn ddiweddar. Rydym ni hefyd yn gwybod bod y system gwynion yn ddiffygiol. Yn y gogledd, mae gennym ni bobl weithiau'n aros am dros ddwy flynedd am ganlyniadau eu cwynion, hyd yn oed o ran gwasanaethau iechyd meddwl, ar adeg pan fo'r bwrdd mewn mesurau arbennig. Nawr, mae hynny'n amlwg yn annerbyniol, ac fe hoffwn i wybod beth yr ydych chi'n ei wneud i wneud yn siŵr bod hwn yn sefydliad sy'n dysgu o'i gamgymeriadau, yn enwedig y rhai sy'n cael eu dwyn i'w sylw drwy'r broses gwyno. Mae hyd yn oed Aelodau'r Cynulliad yn cael problemau wrth gael ymatebion o sylwedd pan ofynnir inni ymyrryd i geisio eu sicrhau. Felly, credaf, a dweud y gwir, ein bod yn haeddu eglurhad ynghylch beth rydych chi'n ei wneud i feithrin capasiti yn y sefydliad hwn fel y gall ddysgu oddi wrth ei gamgymeriadau ac ymateb i Aelodau'r Cynulliad a chynrychiolwyr etholedig eraill sy'n helpu gyda gofyn cwestiynau.

Fe wnaethoch chi gyfeirio hefyd, wrth gwrs, at y ganolfan gofal dwys newyddenedigol, yr wyf yn ei chroesawu'n llwyr, ar safle Ysbyty Glan Clwyd. Ni wnaethoch chi sôn am y ffaith y bu'n rhaid i 10,000 o bobl orymdeithio ar y strydoedd yn y gogledd i sicrhau hynny. Rwy'n gwerthfawrogi ymyrraeth Prif Weinidog Cymru, ond pe na byddai'r bobl hynny wedi gorymdeithio ar y strydoedd, ni fyddai gennym ni'r ganolfan gofal dwys newyddenedigol. Byddem yn anfon babanod gwael a babanod bach dros y ffin i Loegr er mwyn cael eu geni ble rhagwelwyd y byddai problemau ar gyfer mamau. Credaf felly, mewn gwirionedd, ei bod hi'n haerllug braidd, hawlio'r clod i gyd am hynny, pan mai'r gwir amdani yw ichi ildio i bwysau cyhoeddus o ran safbwynt eich Llywodraeth.

O ran buddsoddi cyfalaf, rwy'n croesawu'r buddsoddiad cyfalaf sy'n mynd at y bwrdd. Rwyf yn credu bod problemau o ran y broses gymeradwyo, tra bod y bwrdd yn dal i fod o dan fesurau arbennig, o ran sicrhau buddsoddiad cyfalaf. Rwyf wedi sôn yn y Siambr hon o'r blaen am bryderon ynghylch capasiti orthopedig, y mae gan y bwrdd gynllun ar waith i'w wella, ond ni all wneud hynny oni bai y caiff y buddsoddiad cyfalaf gan y Llywodraeth er mwyn gweithredu ei gynllun, ac mae'n cymryd weithiau blynyddoedd i gael ymateb unwaith mae cynllun wedi'i gyflwyno. Nawr, sut ydych chi'n disgwyl i fwrdd wneud y math o welliannau yr ydym ni i gyd eisiau eu gweld o bob plaid yn y Siambr hon os nad ydych chi'n buddsoddi fel y gall helpu i gyflawni hynny mewn gwirionedd? Ac rydym ni'n gwybod am y costau cynyddol, wrth gwrs, o ran rhai o'r prosiectau cyfalaf hyn. Addewidion cyn yr etholiad am ysbyty newydd yn y Rhyl, er enghraifft, sydd erioed wedi eu hanrhydeddu, hyd yn hyn, er gwaethaf y ffaith yr addawyd nhw yn ôl yn 2013, pan gaewyd rhai cyfleusterau yn yr ardal honno a Phrestatyn cyfagos, y cai ysbyty newydd ei hadeiladu. Erbyn hyn rhagwelir na chaiff ei hadeiladu tan 2022 ac y bydd y gost bron wedi dyblu. Felly, rwy'n credu mai'r hyn sydd angen digwydd yma yw bod angen inni wneud cynnydd cyflymach, bod angen i ni weld mwy o fuddsoddiad cyfalaf er mwyn sicrhau bod y systemau'n gywir a'r capasiti yn gywir, ac yn sicr mae angen inni weld mwy o fuddsoddi yn y gwasanaethau eiriolaeth iechyd meddwl hynny a'r broses gwynion er mwyn gwneud yn siŵr bod y bwrdd iechyd hwn yn dysgu oddi wrth ei gwersi.