6. A wnaiff Llywodraeth Cymru ddarparu'r wybodaeth ddiweddaraf am y camau y mae'n eu cymryd mewn perthynas ag atal HIV? OAQ53146

Diolch i chi am y cwestiwn. Mae nifer o brosiectau ar y gweill i wella mynediad at brofion, gan gynnwys darparu profion hunan-samplu HIV a chynllun peilot ar gyfer profi ar-lein. Mae proffylacsis cyn-gysylltiad yn darparu amddiffyniad i'r rheini sy'n wynebu risgiau'n gysylltiedig â'u ffordd o fyw. Mae'r mesurau hyn, wedi’u cefnogi gan ofal meddygol effeithiol, yn golygu ein bod yn parhau i leihau'r risg o heintiad HIV.

Diolch i chi, Weinidog. Rwyf wedi bod yn dilyn yr ymateb calonogol i gyflwyno'r proffylacsis cyn-gysylltiad fis Gorffennaf diwethaf yn agos iawn. Mae'r nifer fawr sydd eisoes yn elwa o'r driniaeth ataliol hon wedi gwneud argraff fawr arnaf mewn gwirionedd. Mae gwaith Llywodraeth Lafur Cymru ar gyflwyno dull cenedlaethol i atal HIV a darparu proffylacsis cyn-gysylltiad yng Nghymru yn dangos ymrwymiad clir i'r materion hyn. Pa gynlluniau sydd ar waith i adeiladu ar unrhyw ganfyddiadau cynnar? A fyddech yn gallu rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf ar ganlyniadau pellach pan ddaw'r rhain ar gael maes o law?

Ie, rwy'n falch iawn o'r dull cenedlaethol rydym wedi dewis ei fabwysiadu yma yng Nghymru—dull gwirioneddol genedlaethol sy'n seiliedig ar sicrhau mai angen clinigol yw'r maen prawf ar gyfer mynediad at broffylacsis cyn-gysylltiad. Mae hynny'n gwrthgyferbynnu â'r dull a fabwysiadwyd yng Ngogledd Iwerddon a Lloegr, lle nad oes dull cenedlaethol o weithredu ac wrth gwrs, mae Ymddiriedolaeth Terrence Higgins ac eraill yn codi arian i sicrhau bod arian ar gael i bobl ddefnyddio proffylacsis cyn-gysylltiad. Nid yw honno'n her sy'n ein hwynebu ni yma.

Ers diwedd mis Medi, mae proffylacsis cyn-gysylltiad wedi'i bresgripsiynu ar gyfer 697 o bobl yng Nghymru, ac mae 386 yn cael triniaeth ataliol. Nid oes unrhyw achosion newydd o HIV wedi bod o fewn y grŵp hwnnw o bobl, ac mae hynny'n arwydd go iawn o lwyddiant i bob un ohonom.

Er hynny, rydym yn cydnabod nad yw oddeutu un o bob pedwar o bobl a allai fod yn gymwys ar gyfer proffylacsis cyn-gysylltiad yn dod yn ôl am apwyntiad dilynol nac yn manteisio arno. Felly, rhan o'r her sy'n ein hwynebu, mewn gwaith ymchwil sy'n mynd rhagddo, yw deall yn iawn beth yw effaith darparu proffylacsis cyn-gysylltiad a sicrhau ein bod yn parhau i weld y gostyngiad o ran HIV, a cheisio deall hefyd pam nad yw rhai pobl yn manteisio ar broffylacsis cyn-gysylltiad pan allai fod ar gael.

Ceir llawer o ymchwil, gan gynnwys cyllid a ddarparwyd gennym i Brifysgol Caerdydd—£400,000 o gyllid—i gyflawni ymchwil i ymddygiad y rhai sy'n dewis manteisio ar broffylacsis cyn-gysylltiad, oherwydd rydym yn cydnabod bod nifer uchel o achosion o heintiau a drosglwyddir yn rhywiol ymhlith pobl sy'n manteisio ar broffylacsis cyn-gysylltiad, felly mae'n ymwneud â chyrraedd y garfan iawn o bobl mewn gwirionedd.

Ond o ran eich pwynt olaf, wrth gwrs, byddaf yn hapus i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r lle hwn pan fydd gennym ganlyniadau o ran y niferoedd pellach sy'n dewis manteisio arno, ac yn benodol, canlyniadau'r treialon ymchwil rydym eisoes yn eu cefnogi.