Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n gwneud y cynnig yn fy enw i. Mae cyflwr y ffyrdd yng Nghymru yn fater o bwys mawr i bob un ohonom. Pa un a fyddwn yn gyrru, yn seiclo, neu'n mynd ar y bws, mae pawb ohonom yn defnyddio'r ffyrdd mewn rhyw ffordd neu'i gilydd. Caiff y pethau bob dydd sy'n ein cynnal, yn cynnwys llawer o'n bwyd, eu cludo ar hyd y ffyrdd wrth gwrs.

Yn ychwanegol at ei bwysigrwydd i ni i gyd fel rhan o'n bywydau, mae'r rhwydwaith ffyrdd hefyd yn un o asedau mwyaf y wlad, sy'n werth oddeutu £13.5 biliwn, ac yn ymestyn dros 21,000 milltir. Mae ein hymchwiliad wedi edrych yn fanwl ar sut rydym yn cynnal ein ffyrdd, sut rydym yn eu gwella, ac a yw'r modd y gwneir hynny yn ateb y disgwyliadau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u gosod iddi ei hun yn y deddfau y mae wedi eu pasio.

Roedd aelodau'r pwyllgor yn ymwybodol o faint o siarad a wneir gan y cyhoedd am gyflwr ein ffyrdd, felly roeddem yn awyddus i alluogi pobl i gyfrannu at ein gwaith. Felly, cynhaliwyd cystadleuaeth ffotograffig i annog pobl o bob rhan o Gymru i gyflwyno lluniau sy'n cynrychioli'r rhwydwaith. Mae'r lluniau a ddaeth i law i'w gweld ar y sgriniau yma yn y Siambr, ac roeddent yn cynnwys amrywiaeth eang—rhai'n ddoniol, rhai tirweddau ysgubol a rhai enghreifftiau o darmac yn llawn o dyllau.

Bydd y Gweinidog yn cofio ei fod wedi derbyn llawer, ond nid pob un, o'n hargymhellion. Un o'r agweddau sobreiddiol ar yr ymchwiliad hwn yw cymaint o'r materion a godwyd mewn astudiaethau blaenorol sy'n parhau i fod yn anodd. Ceir consensws aruthrol y byddai cyllid hirdymor ar gyfer llywodraeth leol ac asiantaethau cefnffyrdd yn arwain at welliannau, ac eto rydym yn dal yn sownd mewn cylch blynyddol. Ddeuddeg mis yn ôl, mewn datganiad ar ddyfodol Trafnidiaeth Cymru, dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet ar y pryd ei fod:

wedi ymrwymo i raglen bum mlynedd o gyllid cyfalaf trafnidiaeth drwy Trafnidiaeth Cymru.

Honnodd y byddai hyn yn arwain at 15 i 20 y cant o arbedion effeithlonrwydd.

Argymhellodd y pwyllgor fod y model ariannu pum mlynedd a oedd yn cael ei gymhwyso ar gyfer Trafnidiaeth Cymru—neu'n hytrach, sy'n cael ei gymhwyso—hefyd yn gymwys ar gyfer awdurdodau lleol. Fodd bynnag, mae'r Llywodraeth wedi gwrthod yr alwad honno. Er ei bod yn dweud ei bod yn cydymdeimlo â galwadau o'r fath, mae'r ymateb ffurfiol yn nodi nifer o resymau pam y mae hyn yn anodd ar hyn o bryd. Mae'n cyfeirio at y ffaith bod awdurdodau lleol yn cael cyllid o amrywiaeth o ffynonellau, nid Llywodraeth Cymru'n unig. Mae hefyd yn nodi ansicrwydd ynghylch adolygiad o wariant arfaethedig Llywodraeth y DU, ynghyd â'r cyni ariannol a Brexit. Er ei bod yn ymrwymo i weithio gyda llywodraeth leol i ddarparu

'gwybodaeth fynegol... i lywio blaengynllunio ariannol', nid yw'n glir sut y mae'r ansicrwydd hwn ynglŷn ag ariannu'n effeithio ar y rhaglen bum mlynedd o gyllid cyfalaf a addawyd ar gyfer Trafnidiaeth Cymru, felly rwy'n gobeithio y bydd y Gweinidog yn gallu egluro pam y mae'r ddau gorff yn gweld dulliau mor wahanol o weithredu.

Os oes un peth allweddol yn deillio o'n hadroddiad—un argymhelliad a ystyriwyd yn fanwl gennym—argymhelliad 12 yw hwnnw:

'Dylai’r strategaeth arfaethedig, Strategaeth Drafnidiaeth Cymru, bennu blaenoriaeth glir ar gyfer cynnal y rhwydwaith ffyrdd presennol,

prif-ffrydio ac uwchraddio’r seilwaith teithio llesol, a blaenoriaethu mynediad, yn

hytrach nag adeiladu ffyrdd newydd.'

Rwy'n siomedig fod y Llywodraeth wedi gwrthod yr argymhelliad hwn.

Nawr, gwyddom fod arian yn dynn, a gwyddom fod pwysau ar y rhwydwaith presennol a straen ar y gost o'i gynnal, ond rydym hefyd yn gwybod y bydd buddsoddi a chynnal a chadw yn arbed arian yn fwy hirdymor. Mae'r pwyllgor a'r Gweinidog wedi dangos yr angen am fwy o wariant ar seilwaith teithio llesol. Mae'n ymddangos yn annhebygol y bydd hyn yn bosibl ar unrhyw raddfa heb ail-flaenoriaethu'r gwariant o fewn y gyllideb drafnidiaeth. Yn ogystal â'r rhesymau ariannol hyn, mae pwysau o du Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 i ystyried effeithiau ehangach buddsoddi. Mae rhagor o ffyrdd yn golygu rhagor o draffig, a rhagor o lygredd.

Dylwn egluro bod gennyf—mae fy safbwyntiau a barn y pwyllgor—. Nid wyf yn dweud y dylem beidio ag adeiladu ffyrdd newydd. Nid dyna rydym yn ei ddweud o gwbl—dim o gwbl. Rydym ar fin gweld ffordd osgoi'r Drenewydd yn fy etholaeth yn cael ei hagor—prosiect seilwaith enfawr mawr ei angen ers llawer iawn o flynyddoedd. Ceir achosion lle y mae angen symud ffyrdd, neu lle y byddai mynd i'r afael â mannau cyfyng yn ateb gorau posibl. Felly, mae ein hargymhelliad yn ymwneud â ffocws ar y gweithgareddau eraill, yn hytrach na dweud, 'Peidiwch ag adeiladu ffyrdd newydd'. [Torri ar draws.] Wrth gwrs.