Part of the debate – Senedd Cymru am 1:35 pm ar 15 Ionawr 2019.
Llywydd, roedd llais Steffan yn llais cryf ar y cyfansoddiad. Roedd ganddo ddealltwriaeth ddofn a oedd yn caniatáu iddo droedio uchelfannau syniadaeth wleidyddol. Llywydd, cafodd y ddau ohonon ni ein hethol yn 1999, ac nid wyf yn meddwl i mi erioed glywed rhywun yn traethu mor hael ar faterion sylfaenol. Roedd ei wybodaeth am y broses seneddol a'i ddefnydd ohoni yn caniatáu iddo hyrwyddo cysyniad y Ddeddf parhad, fel rydym ni wedi'i glywed, rhywbeth a roddodd bwysau ar Lywodraethau Cymru a'r DU ar adeg allweddol yn ein hanes fel sefydliad.
Fodd bynnag, nid oedd awdurdod Steffan ar faterion cyfansoddiadol, yn rhywbeth sych na haniaethol; roedd yn siarad gydag egni ac angerdd. Ond, roedd hefyd yn parchu barn pobl eraill, fel fi, a oedd yn aml yn dod i gasgliadau gwahanol. Yr hyn a welais yn fwyaf urddasol ac argyhoeddiadol yn syniadau cyfansoddiadol Steffan oedd yr angen am ddemocratiaeth seneddol ystyriol. Dyna'r hyn sydd wedi cael ei ffurfio gan wledydd cartref y Deyrnas Unedig. Dyma yw ein prif wreiddyn— rhywbeth y dylen ni i gyd ei drysori, pa un ai Cymru annibynnol neu DU ddatganoledig ar ei newydd wedd yw ein nod yn y pen draw. Ac mae angen doethineb o'r fath arnom ni heddiw o bob dydd, wrth i Brexit gyrraedd adeg penderfyniad yn y Senedd.
Un o'r sgyrsiau diwethaf a gefais â Steffan oedd ynghylch hanes doniol ac amharchus Alan Watkins am gwymp Mrs Thatcher, A Conservative Coup. Ac roedd Steffan yn berchen ar yr hiwmor direidus hwnnw hefyd, gan weld ffolineb gwleidyddiaeth sy'n ymbellhau o'i sylfeini cadarn, fel y mae'r llyfr hwnnw yn ei ddisgrifio'n grefftus.
Estynnaf fy nghydymdeimlad diffuant i deulu a ffrindiau Steffan. Gobeithio y byddwch yn cael eich cysuro o wybod na fydd llais diffuant Steffan byth yn mynd yn anghof i ni.