A gaf i ofyn, os gwelwch yn dda, am un datganiad llafar—nid yn awr, ond cyn pen fawr o dro, gobeithio—ynghylch Grant Byw'n Annibynnol Cymru? Ddiwrnod ar ddeg yn ôl, roeddwn i’n cadeirio cyfarfod y Grŵp Trawsbleidiol ar Anabledd, y grŵp Cynulliad, yn y gogledd. Roedd y lle yn orlawn, a gofynnwyd imi gan bobl a ddaeth i’r cyfarfod a fyddwn i’n sôn am y mater hwn eto yn y Senedd, ac, rwy'n dyfynnu:

i geisio cael atebion, oherwydd bod amser yn brin.

Rydym ni'n gwybod, pan gafodd y Gronfa Byw'n Annibynnol ei datganoli gan Lywodraeth y DU yn Lloegr i awdurdodau lleol, ac yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon i’r llywodraethau perthnasol, bod yr Alban wedi lansio Independent Living Fund Scotland i sicrhau bod gan y sawl fydd yn elwa o'r cynllun ddewis a rheolaeth. Penderfynodd Gogledd Iwerddon ymuno â chynllun yr Alban, a dywedodd pobl anabl a grwpiau anabl yng Nghymru eu bod nhw’n dymuno bod yn rhan hefyd, ond yn lle hynny, rhoddodd Llywodraeth Cymru yr arian i’r awdurdodau lleol. Ym mis Mai y llynedd, dywedwyd wrthym ni mewn datganiad ysgrifenedig gan Lywodraeth Cymru bod awdurdodau lleol yn dweud bod y rhan fwyaf o bobl yn derbyn cymorth tebyg i’r hyn yr oedden nhw'n ei gael gyda’u taliadau Cronfa Byw’n Annibynnol, gyda dim materion sylweddol wedi eu crybwyll, ond rydym ni'n gwybod, ers hynny, y bu cryn sôn am bobl anabl yn dioddef oherwydd y penderfyniadau a wnaed.

Pwynt penodol y gofynnwyd imi sôn amdano yn y cyfarfod yn Wrecsam gan ystafell orlawn o bobl yr oedd y rhan fwyaf ohonyn nhw’n anabl eu hunain, oedd pwysleisio bod a wnelo hyn â’r gwahaniaeth rhwng aros mewn gwely a chodi o'r gwely, rhwng cael swper a pheidio â chael swper, rhwng bod â rheolaeth a chael eich rheoli. Roedden nhw’n dweud, 'Dydyn nhw ddim yn deall pwysigrwydd un gair i bobl anabl, “annibyniaeth”, a'r effaith ar iechyd meddwl a lles', a'u gallu i ryngweithio â'r gymdeithas. Profiad o fyw yw hynny, a fynegwyd eto gan Nathan Davies yn y cyfarfod yn y gogledd, sydd wedi arwain ymgyrch Grant Byw'n Annibynnol Cymru ar ran y rhai sy'n derbyn y grant—gan gynnwys ef ei hun, ond llawer iawn o bobl eraill hefyd.

Wrth inni nesáu at y pwynt terfynol ar hyn, pan na fydd neb yn cael Grant Byw'n Annibynnol, a wnewch chi fel Llywodraeth, am unwaith, yn yr achos hwn, wneud datganiad llafar ac ateb y cwestiynau y mae pobl anabl ledled Cymru a oedd yn elwa o'r Gronfa Byw’n Annibynnol yn eu gofyn yn gynyddol?