10. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Effaith Brexit heb Gytundeb ar ein Gwasanaethau Iechyd a Gofal

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:46 pm ar 22 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:46, 22 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Yn amlwg iawn.

Mae'n gyfraniad diddorol iawn ond hollol ragweladwy gan Michelle Brown. Mae hawlio nad yw'r mesurau yr ydym ni'n eu gweithredu i baratoi ar gyfer Brexit heb gytundeb a'r wybodaeth yr ydym ni'n ei darparu i'r wlad yn ddim llai na cham-fanteisio yn eithriadol hyd yn oed iddi hi. Mae'r heriau yn wirioneddol ac yn ddifrifol ac rwy'n amlinellu'r mesurau y byddwn ni'n eu gweithredu gyda phartneriaid yn y maes iechyd a gofal cymdeithasol. Nid fy marn i yn unig yw hyn, nid barn Conffederasiwn y GIG neu Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn unig mohoni. Dylech siarad â grwpiau cynrychioli staff yn y gwasanaeth iechyd, siarad â Choleg Brenhinol y Bydwragedd, siarad â Choleg Brenhinol y Nyrsys, siarad â Chymdeithas Feddygol Prydain am eu barn nhw am Brexit. Dydyn nhw ddim yn codi bwganod, maen nhw'n wirioneddol bryderus am ddyfodol gwasanaethau iechyd a gofal lle mae eu haelodau'n gweithio, ond lle maen nhw a'u teuluoedd yn cael gofal hefyd. Ac rwy'n credu, rywbryd, fod yn rhaid i hyd yn oed aelodau UKIP dderbyn bod pryderon gwirioneddol am effaith Brexit heb gytundeb.

Nawr, wrth gwrs ein bod ni'n trafod materion cyflenwi meddyginiaeth gyda chynrychiolwyr y diwydiant yma yng Nghymru. Mae aelod o Gymdeithas Diwydiant Fferyllol Prydain yn aelod o'n grŵp tasglu yma yng Nghymru, ond cyfrifoldeb Llywodraeth y DU yw diogelu cyflenwad meddyginiaeth a'r broses o'i reoleiddio. Dyna pam ein bod ni'n trafod gyda nhw yr hyn y maen nhw'n ei wneud a'r sicrwydd y maen nhw'n ei roi a'r wybodaeth y credwn ni y dylen nhw ei rhannu â llywodraethau gwladol eraill yn y Deyrnas Unedig.

Dywedais yn fy natganiad fod o leiaf 1,400 o staff o'r Undeb Ewropeaidd yn y gwasanaeth iechyd. Nid yw'n amod cyflogaeth yn y gwasanaeth iechyd eich bod yn dweud wrth y cyflogwr o ba wlad yn yr Undeb Ewropeaidd neu ran arall o'r byd yr ydych chi'n dod, felly caiff pobl ddewis datgelu hynny neu beidio. Ond mae o leiaf 1,400 o wladolion yr Undeb Ewropeaidd, ac rwyf i, o'm rhan fy hun, yn ddiolchgar iawn eu bod nhw wedi dewis ymsefydlu yma gyda ni.

O ran eich pwynt olaf—wel, un o'r pwyntiau a wnaethoch chi—ynghylch nad oes dim gwir reswm dros bryderu am gyflenwad meddyginiaethau ar bresgripsiwn os bydd Brexit heb gytundeb, wel mae hynny'n anwybyddu'r gwirionedd yn llwyr. Mae hynny'n wirionedd nad oes modd ei osgoi. Rwy'n credu bod 39 miliwn o eitemau yn cyrraedd y Deyrnas Unedig yn rheolaidd o'r Undeb Ewropeaidd. Nid mater dibwys yw hynny. Yr her o ran tollau, wrth gwrs, rydych chi wedi sôn amdano, ac wedi dweud nad oes rheswm dros beidio â gwirio cyflenwadau—does dim rhithyn o wirionedd yn hynny. Mae'n un o bwyntiau sylfaenol rheolau Sefydliad Masnach y Byd—mae'n rhaid ichi gael gwiriadau tollau. Os ydych chi'n mynd i weithredu ar delerau Sefydliad Masnach y Byd, dyna sy'n rhaid ichi ei wneud. Nid yw'n ddewisol. Felly, mewn gwirionedd, mae'n rhaid ichi ganiatáu amser i gynnal gwiriadau. Ac nid yw'r amharu hwnnw ar y cyflenwad yn effeithio ar y gwasanaeth iechyd yn unig, mae'n effeithio ar bob rhan arall o'r economi a gweithgarwch economaidd yn ymwneud â chyflenwi a chroesi ffiniau. Ar ryw adeg, mae'n rhaid i brosiect realiti wawrio. Mae'r Llywodraeth hon yn gwneud y peth iawn i'n dinasyddion ac yn gyfrifol wrth baratoi ar gyfer pob posibilrwydd, gan gynnwys, wrth gwrs, posibilrwydd trychinebus Brexit heb gytundeb.