Part of the debate – Senedd Cymru am 3:20 pm ar 23 Ionawr 2019.
Rwy'n croesawu'n fawr y cynnydd a wnaed, ond nid yw'n seiliedig ar ddeddfwriaeth, sef pwynt y Bil rwy'n ei gynnig, ac mae gennym gyfle i hyrwyddo'r achos hwnnw—achos y mae pawb ohonom yn ei rannu, rwy'n credu, o ran yr awydd i hyrwyddo hawliau pobl hŷn—drwy gefnogi'r Bil hwn heddiw. Ac wrth gwrs, dyna pam y mae'r comisiynydd pobl hŷn—y comisiynydd pobl hŷn presennol—a'r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol yn cefnogi fy nghynigion ar gyfer Bil. Gwn fod llu o sefydliadau a rhanddeiliaid eraill yn cefnogi'r Bil, gan gynnwys Action on Elder Abuse Cymru, Cynghrair Henoed Cymru, Age Connects Cymru, Age Cymru, Cymdeithas Alzheimer's Cymru, Gofal a Thrwsio Cymru, Ymddiriedolaeth Gofalwyr Cymru, Gofalwyr Cymru, Cynghrair Pobl Hŷn Cymru, Prime Cymru, Cymdeithas Henoed Prydain, y Ganolfan Ymchwil Heneiddio a Dementia—gallwn fynd ymlaen ac ymlaen ac ymlaen gyda mwy a mwy o bobl ar y rhestr honno, ond credaf ei bod yn dangos y gefnogaeth aruthrol a geir i Fil o'r math hwn.
Gair sydyn am oblygiadau ariannol y Bil; y cymharydd agosaf o ran deddfwriaeth a chostau cysylltiedig yw Mesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) 2011 wrth gwrs. Nawr, awgrymodd yr asesiad effaith rheoleiddiol ar y Mesur hwnnw fod y costau dros gyfnod o dair blynedd o weithredu oddeutu £1.5 miliwn. Byddai cynyddu'r rhain drwy ychwanegu chwyddiant yn awgrymu y byddai costau Bil o'r math hwn oddeutu £1.75 miliwn. Fodd bynnag, y realiti yw bod rhai o'r costau hynny eisoes yn cael eu talu gan y Llywodraeth oherwydd y dyletswyddau sydd eisoes wedi'u cynnwys, fel y soniais, yn y Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant. Felly, mae'n debygol o fod yn llawer llai na hynny. Felly, bydd angen egluro mwy ar y costau hyn, wrth gwrs, a'u hystyried yn fwy manwl, ond mae'n awgrymu i mi fod hyn yn rhywbeth hynod fforddiadwy i ni allu ei wneud.
I gloi felly, Lywydd, hoffwn atgoffa pobl fod gennym gyfle hanesyddol heddiw. Cychwynasom ar y daith hon nifer o flynyddoedd yn ôl, a gallwn ddarparu ac arloesi dull newydd sy'n seiliedig ar hawliau mewn perthynas â hawliau pobl hŷn yma yng Nghymru. Mae gennym gyfle i ddatblygu deddfwriaeth a fydd yn arwain at welliannau ymarferol wrth wneud penderfyniadau a darparu gwasanaethau cyhoeddus, a fydd codi ymwybyddiaeth o hawliau pobl hŷn ac yn rhoi cydnabyddiaeth a statws iddynt, ac a fydd yn grymuso'r cannoedd o filoedd o bobl hŷn ledled Cymru i fynnu'r hawliau hynny, ac rwy'n annog yr Aelodau i gefnogi'r cynnig.