Diolch i chi, Lywydd. Mae pawb yng Nghymru yn haeddu cael eu hawliau wedi eu cydnabod a'u gwneud yn real, ac mae codi ymwybyddiaeth pobl hŷn ynglŷn â'r hawliau sydd ganddynt eisoes a gwneud yn siŵr fod yr hawliau hynny wedi sefydlu yn y ffordd y caiff gwasanaethau cyhoeddus eu darparu, ac yn wir, mewn cymdeithas yn fwy cyffredinol, o'r pwys mwyaf, ac rwy'n credu mai'r pryder hwn sydd wedi ysgogi Darren Millar i ddwyn y Bil hwn gerbron heddiw, ac yn sicr, rwy'n cytuno'n gryf â'r teimladau sydd wrth wraidd y Mesur a argymhellir.

Mae gan Gymru hanes hir o weithio gyda ac ar ran pobl hŷn, fel y mae Darren Millar wedi cydnabod, o gyflwyno'r strategaeth gyntaf ar gyfer pobl hŷn yng Nghymru yn 2003 i sefydlu comisiynydd pobl hŷn cyntaf y byd yn 2008, ac mae'r gwaith hwn yn parhau heddiw gyda ffocws o'r newydd ar hawliau pobl hŷn, fel y crybwyllodd Huw Irranca-Davies. Mae gwaith cyfredol ar sicrhau bod hawliau pobl hŷn yn gwreiddio ar draws y gwasanaethau cyhoeddus yng Nghymru yn cynnwys y canlynol: cynhyrchu canllawiau ymarferol i ddangos sut y gall cyrff cyhoeddus roi sylw dyledus i Egwyddorion y Cenhedloedd Unedig ar gyfer Pobl Hŷn, fel sy'n ofynnol dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014; diweddaru canllawiau 2009 ar bryderon cynyddol ynglŷn â chau cartrefi gofal; cynllunio ar gyfer ymgyrch codi ymwybyddiaeth o ofal cymdeithasol yng ngwanwyn 2019, a fydd yn cynnwys codi ymwybyddiaeth o hawliau pobl hŷn o dan y gyfraith bresennol; a chydweithio'n agos â phobl hŷn, cyrff cyhoeddus, sefydliadau trydydd sector ac academyddion blaenllaw ar gydgynhyrchu strategaeth ar gyfer cymdeithas sy'n heneiddio—a goruchwylir gwaith cynnar ar hyn gan fforwm cynghori'r Gweinidog ar heneiddio. Bydd yn mabwysiadu dull yn seiliedig ar hawliau, sy'n gosod pobl hŷn wrth wraidd y broses o lunio polisi. Nid yw honno'n rhestr gynhwysfawr, ond credaf ei bod yn dangos ymrwymiad Llywodraeth Cymru i ddiogelu ac i gynnal hawliau pobl hŷn.

Yn ychwanegol at y gwaith hwn ar sicrhau bod hawliau'n real, mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi nifer o gamau ar waith i gefnogi pobl hŷn ar sail ehangach. Mae hyn yn cynnwys nofio am ddim, tocynnau teithio am ddim ar fysiau, hybu gwasanaethau eiriolaeth, ymgysylltu â phobl hŷn drwy fforwm cynghori'r Gweinidog, ariannu mentrau atal cwympiadau, gwella ansawdd cartrefi gofal, ariannu cynllun gweithredu ar gyfer dementia, mynd i'r afael ag unigrwydd ac arwahanrwydd, cynyddu'r terfyn cyfalaf ar gyfer gofal preswyl, a buddsoddi'n sylweddol mewn iechyd a gofal, gan gynnwys drwy gyfrwng y gronfa gofal integredig.

Felly, pan fyddwn yn ystyried rhinweddau'r ddeddfwriaeth a argymhellir, rhaid inni ei rhoi mewn cyd-destun. Mae hawliau pobl hŷn eisoes wedi'u hymgorffori yn Neddf Hawliau Dynol y DU 1998, ac mae oed yn nodwedd warchodedig o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010. Yn benodol yng Nghymru, mae'r Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol roi sylw dyledus i Egwyddorion y Cenhedloedd Unedig ar gyfer Pobl Hŷn ac yn rhoi llais cryf i bobl hŷn yn y trefniadau ar gyfer unrhyw ofal y gallent fod ei angen. [Torri ar draws.] Iawn, yn sicr.