Diolch yn fawr, Llywydd. Mae cyhoeddi Papur Gwyn y cwricwlwm ac asesu yn garreg filltir bwysig ar daith bresennol diwygio addysg yng Nghymru. Mae hon hefyd yn eiliad arwyddocaol yn ein hanes fel pobl sy'n ystyried addysg yn fenter i'r unigolyn, i'r gymuned ac i'r genedl. Am y tro cyntaf erioed, rydym yn cyflwyno cynigion deddfwriaethol a 'luniwyd yng Nghymru' ar gyfer y cwricwlwm ysgol. Ie, a luniwyd yng Nghymru, ond a ddatblygwyd gan y gorau yn y byd. Mae'n hanfodol ar gyfer cyflawni ein cenhadaeth genedlaethol ein bod yn codi safonau, lleihau'r bwlch cyrhaeddiad a sicrhau system addysg sy'n ffynhonnell balchder cenedlaethol a hyder y cyhoedd.

Dyma wireddu'r alwad a wnaed yn y bedwaredd ganrif ar bymtheg gan yr addysgwraig flaengar, Elizabeth Phillips Hughes. Hi oedd pennaeth cyntaf y Coleg Addysg i Fenywod yng Nghaergrawnt, a daeth yn ei hôl adref i fod yr unig fenyw ar y pwyllgor a ddrafftiodd Siarter Prifysgol Cymru. Wrth ddadlau achos addysg ar y cyd, hyrwyddo addysg i ferched a phwysigrwydd dimensiwn Cymreig i'n system addysg, dywedodd fod yn rhaid i addysg fod yn genedlaethol, ac mae'n rhaid iddi fod yn ein dwylo ni ein hunain.

A heddiw, rydym yn symud ymlaen ar yr addewid hwnnw.

Mae nodweddion hanfodol y cwricwlwm presennol, a ddyfeisiwyd ym 1988 gan Lywodraeth San Steffan ar y pryd, yn henffasiwn erbyn hyn oherwydd y newidiadau diweddar a'r newidiadau sydd i ddod eto o ran technoleg a datblygiad ein cymdeithas a'n heconomi. Mae'r pwyslais yn y Cwricwlwm Cenedlaethol ar gyfarwyddiadau wedi tueddu i greu diwylliant sy'n llesteirio creadigrwydd. Bu cyfyngu ar addysgu a dysgu, ac ni chafodd cyfraniad proffesiynol y gweithlu ei ddatblygu'n ddigonol.

Er mwyn codi safonau i bawb ac ehangu cyfleoedd, rwy'n gwbl glir bod angen rhoi grym i'r ysgolion ac athrawon i symud i ffwrdd oddi wrth gwricwlwm cyfyng, anhyblyg a gorlawn. Bydd ein cwricwlwm newydd yn cefnogi pobl ifanc i ddatblygu safonau uwch o ran llythrennedd a rhifedd, i ddod yn fwy cymwys yn ddigidol ac yn ddwyieithog, ac i esblygu'n feddylwyr mentrus, creadigol a beirniadol. Bydd yn helpu i ddatblygu ein pobl ifanc i fod yn ddinasyddion hyderus, medrus a gofalgar yng Nghymru— yn wir, yn y byd.

Ers 2016, rydym wedi bod yn gweithio gyda rhwydwaith o ysgolion arloesi, arbenigwyr ac amrywiaeth eang o randdeiliaid i ddatblygu cwricwlwm newydd. Rwy'n ystyried hwn yn gryfder allweddol yn ein diwygiadau ni—diwygiadau i bobl Cymru, a ddatblygwyd gan bobl Cymru. Mae'r dull hwn wedi caniatáu inni gadw ysgolion a dysgwyr wrth wraidd ein datblygiadau ni. Mae wedi hybu perchnogaeth o ran y diwygiadau, sy'n allweddol i sicrhau bod y newidiadau yr ydym yn eu gwneud yn gywir a chynaliadwy.

Byddwch yn ymwybodol eisoes o'r rhan fwyaf o'r newidiadau deddfwriaethol arfaethedig, gan eu bod yn adlewyrchu ac yn unol â'r argymhellion a nodir yn 'Dyfodol Llwyddiannus', conglfaen ein diwygiad o'r cwricwlwm. Rydym yn cynnig deddfwriaeth i sicrhau y bydd y pedwar diben a nodir yn 'Dyfodol Llwyddiannus' wrth hanfod y cwricwlwm newydd, a dysgwyr yn elwa ar rychwant eang o addysg. Byddwn yn dychwelyd at hanfodion addysg drwy gyflwyno meysydd dysgu a phrofiad, yn cwmpasu dyniaethau, iechyd a lles, gwyddoniaeth a thechnoleg, ieithoedd, llythrennedd a chyfathrebu, celfyddydau mynegiannol, a mathemateg. Mae hyn yn golygu y byddwn ni'n troi oddi wrth ddyddiau'r cwricwlwm cul ac yn symud ymlaen at wahanol ddull o addysgu a dysgu, sef cwricwlwm sy'n chwalu'r ffiniau traddodiadol rhwng pynciau ac yn rhoi hyblygrwydd i athrawon ar gyfer trin gwahanol faterion o wahanol gyfeiriadau. Gan ddefnyddio'r dull hwn, bydd ymarferwyr yn gallu defnyddio eu proffesiynoldeb a'u gwybodaeth arbenigol i greu a chynllunio gwersi sy'n ymestyn ein dysgwyr—yn ymestyn eu haddysg, yn ymestyn eu gallu ac, yn hollbwysig, yn ymestyn eu gorwelion nhw.

Mae'r Papur Gwyn yn cynnig y bydd y cwricwlwm newydd yn cael ei drefnu fel continwwm dysgu rhwng tair a 16 oed. Bydd y pwyslais ar bontio'n ddi-dor, a chaiff cyfeiriadau at gyfnodau allweddol eu dileu. Yn hytrach, bydd cynnydd yn cael ei nodi drwy gamau cynnydd ar bum pwynt yn y continwwm dysgu, yn cysylltu'n fras â'r disgwyliadau ar gyfer oedrannau pump, wyth, 11, 14 a 16. Byddant yn gweithredu fel map o daith datblygiad pob dysgwr, gan ystyried cyfraddau dysgu a dealltwriaeth a phrofiadau a galluoedd unigol. Rwy'n bwriadu deddfu i ddiffinio'r camau hyn.

A ninnau'n genedl sy'n falch o'n dwyieithrwydd, bydd Cymraeg a Saesneg wrth gwrs yn parhau'n statudol, fel y bydd astudiaethau crefyddol ac addysg cydberthynas a rhywioldeb. Ochr yn ochr â hyn, bydd y cyfrifoldebau trawsgwricwlaidd o ran llythrennedd, rhifedd a chymhwysedd digidol yn parhau'n statudol hyd at 16 oed.

Llywydd, mae hwn yn gyfnod cyffrous i addysg yng Nghymru. Nid yn unig yr ydym yn datblygu cwricwlwm sy'n sicrhau bod ein dysgwyr â'r gallu i ateb anghenion y dyfodol, ond rydym hefyd yn datblygu cwricwlwm drwy gydweithredu gwirioneddol â'n hysgolion a'n rhanddeiliaid allweddol. Mae angen inni sicrhau bod ein deddfwriaeth, fel y caiff ei nodi yn y Papur Gwyn, yn ein galluogi ni i wireddu ein huchelgeisiau ac nid yn eu mygu nhw.

Rwy'n gofyn i'r Aelodau yn y Siambr heddiw, a phobl ledled Cymru, gyfrannu yn ystod yr wythnosau a'r misoedd nesaf. Mae'r Papur Gwyn yn uchelgeisiol ac yn bellgyrhaeddol, ond ni fyddwn yn cyrraedd y safonau uchel hynny heb genhadaeth a thrafodaeth genedlaethol o'r iawn ryw. Bydd cynnwys a manylion y cwricwlwm newydd yn cael eu cyhoeddi, wrth gwrs, ar ffurf drafft ym mis Ebrill eleni. Heddiw rydym yn gosod y sylfeini, gan ymgynghori ar y ddeddfwriaeth sy'n paratoi'r ffordd ar gyfer y cwricwlwm newydd, ei egwyddorion, ei ryddid, a'r strwythurau a fydd yn ei gefnogi. Diolch.