2. Datganiad a Chyhoeddiad Busnes

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:45 pm ar 12 Chwefror 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Leanne Wood Leanne Wood Plaid Cymru 2:45, 12 Chwefror 2019

(Cyfieithwyd)

O’r diwedd, yr wythnos hon, mae Llywodraeth y DU wedi cyfaddef bod y cynnydd enfawr yn nifer y bobl sy'n dibynnu ar fanciau bwyd yn rhannol, o leiaf, oherwydd cyflwyniad trychinebus y credyd cynhwysol. Gwyddom hefyd fod diwygio lles yn rhannol gyfrifol am y cynnydd serth mewn digartrefedd ar y stryd. Felly, yn sicr, ar ôl cyfaddef hyn, ni all Llywodraeth y DU barhau â'r credyd cynhwysol. Felly, a wnewch chi gytuno i ysgrifennu at Lywodraeth y DU i ddadlau’r achos bod ei diwygiad o’r budd-daliadau yn achosi niwed mawr, ac y byddwch yn dweud wrthi mor gadarn â phosib i ddileu’r credyd cynhwysol yn awr?

Mae'r ffigurau a ryddhawyd yn ddiweddar yn dangos bod llai nag un o bob pum cwyn o aflonyddu rhywiol yn y sector cyhoeddus yng Nghymru wedi arwain at ddiswyddiad. Defnyddir cytundebau peidio â datgelu hefyd i dawelu achwynwyr mewn achosion o aflonyddu rhywiol a chamdriniaeth ddomestig. Mae'r ffigurau hyn yn dangos yn union pam mae angen y rhwydwaith Time’s Up newydd y bûm i'n gysylltiedig â'i sefydlu. Mae'r rhwydwaith newydd yn ceisio rhoi llais i'r rhai sy'n profi aflonyddu rhywiol a chamdriniaeth yng Nghymru gyda’r nod o newid y sefyllfa. Felly, sut y gellir dod â’r diswyddiadau annheg hyn i ben? A wnaiff Llywodraeth Cymru roi datganiad ar yr hyn y mae'n ei wneud i atal y diwylliant difäol sy'n parhau yn ein cymdeithas, ac, yn benodol, a wnewch chi ddweud wrthym beth y gellir ei wneud i atal achwynwyr rhag colli eu swyddi?

Mae dau unigolyn ar wahân wedi cysylltu â mi, yn cwyno am yr anawsterau y mae pobl drawsrywiol yn eu cael wrth ddefnyddio gofal iechyd yng Nghymru: mae profiad personol un ohonyn nhw yn dyddio'n ôl i’r cyfnod 2008-12, ond mae gan y llall brofiad mwy diweddar sy’n cadarnhau nad yw’r materion wedi newid yn y saith mlynedd ers hynny. Nid yw'n dderbyniol, nac ydy, i rywun orfod mynd i'r Alban i gyfeirio ei hun i glinig hunaniaeth o ran rhywedd oherwydd cymaint o oedi wrth gael atgyfeiriad gan Gymru—oedi a welodd yr unigolyn hwn yn ceisio cyflawni hunanladdiad oherwydd y niwed a wnaed i’w iechyd meddwl. Nid yw'n glir pam na all pobl gyfeirio eu hunain yng Nghymru na pham y mae'n rhaid iddyn nhw fynd drwy'r timau iechyd meddwl cymunedol pan nad yw’r ddarpariaeth honno’n bodoli yn unman arall. Ar ôl dychwelyd i Gymru, gwrthodwyd presgripsiwn amlroddadwy o HRT i’r dyn a gysylltodd â mi a dywedwyd y byddai'n rhaid iddyn nhw ddechrau ar y broses o'r cychwyn, er ei fod wedi bod ar HRT ers dwy flynedd a’i fod wedi cael mastectomi tra'r oedd yn yr Alban. Yn amlwg, roedd hyn yn annerbyniol bryd hynny ac mae'n annerbyniol yn awr. Deallaf bellach fod cynigion i ddod â Chymru yn unol â dull mwy blaengar yr Alban ar gyfer pobl drawsrywiol. Felly, a all Llywodraeth Cymru roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Senedd hon ar y cynnydd gyda'r gwasanaeth hunaniaeth rhywedd ar gyfer Cymru a sut y gall yr anghydraddoldebau penodol yr wyf wedi sôn amdanyn nhw ddod i ben?

Ac yn olaf, disgrifiodd cyn-arweinydd UKIP yn y Cynulliad ei hen blaid fel plaid wrth-Fwslimaidd dros y penwythnos. Nawr, ers cyfnod hir, rydym wedi cydnabod y gwirionedd hwn ym Mhlaid Cymru, gan gynnwys yr amser pan oedd y cyn-Aelod Cynulliad hwnnw yn arweinydd i’r blaid yng Nghymru. Felly, a wnewch chi ymuno â mi i gondemnio unrhyw blaid sydd wedi ei seilio ar gasineb sy'n dethol neu’n trin pobl yn wahanol oherwydd eu crefydd, eu hiaith, neu am eu bod nhw’n perthyn i leiafrif? Ac a wnewch chi gytuno â mi nad oes gan y wleidyddiaeth hon unrhyw le yng Nghymru ac y dylai unrhyw un sy’n gwthio agenda beryglus neu wahaniaethol fod â chywilydd o’u hunain?