Rwyf innau newydd ddychwelyd o ymweliad hynod ddiddorol ac ysgogol gyda'r Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol â Brwsel ac fel y dywedwyd, cawsom y fraint o gyfarfod â Llywydd Pwyllgor y Rhanbarthau yno, yn ogystal â'r anhygoel Mairead Mcguinness, Aelodau o Senedd Ewrop a llysgenhadon. Mewn llawer o'r cyfarfodydd hyn, rhoddwyd darlun llwm iawn o'r dylanwad y bydd y DU, a Chymru'n fwy byth, yn ei golli gyda Brexit. Cymharodd aelod arall o'r pwyllgor y cynnydd o chwith hwn fel rhywun sy'n arfer gwneud penderfyniadau yn newid i fod yn lobïwr, ac mae perygl gwirioneddol mai felly y bydd.

Nid wyf wedi siarad yn y Siambr hon am Brexit o'r blaen ac nid wyf yn petruso rhag dweud fy mod yn bersonol yn ystyried bod y posibilrwydd y bydd Cymru yn colli ei llais mewn sgyrsiau â'i chwiorydd yn Ewrop yn hynod o ddinistriol. Felly, rhaid inni wneud cynnydd lle gallwn. Yn wir, diben ymweliad y pwyllgor â Brwsel oedd edrych ar y math o berthynas y dylai Cymru obeithio ei hadeiladu â sefydliadau a gwledydd yr UE ar ôl diwedd mis Mawrth. Ni allaf bwysleisio digon pa mor hanfodol yw hi fod Cymru'n cryfhau ac yn meithrin cynghreiriau cryf ac mae Pwyllgor y Rhanbarthau yn fecanwaith amlwg ar gyfer hyrwyddo'r nod hwnnw.

Mae Ivan Rogers wedi dweud, ar gyfer pob gwlad yn Ewrop, mai ei pherthynas â'r UE yw ei pherthynas strategol bwysicaf. I ni, yng Nghymru, nid yw'r ffaith honno ar fin newid. Nid yw ein daearyddiaeth ar fin newid ac yn sicr, rwy'n gobeithio ac yn hyderu na fydd ein cysylltiadau diwylliannol yn newid. Ond rydym yn gwybod na theimlir effaith Brexit yn yr un modd ar draws pob rhan o'r ynysoedd hyn. Mae hynny'n arbennig o wir yng Nghymru ac yn arbennig o wir mewn rhai rhannau o Gymru, gan gynnwys fy rhanbarth yn y de-ddwyrain. Yn wir, fel rydym eisoes wedi clywed heddiw, teimlwyd rhai o'r effeithiau hyn eisoes gyda chau ffatri Honda yn Swindon ac effaith debygol hynny ar ffatri Kasai ym Merthyr Tudful, lle mae 200 o bobl yn gweithio. Ni allwn fforddio colli'r swyddi hyn, a byddaf yn gwneud popeth a allaf i weithio gyda phartïon sydd â diddordeb er mwyn eu hachub.

Fel y noda'r adroddiad hwn, bydd Brexit yn cael effaith anghymesur. Felly, dylai ein diplomyddiaeth hefyd fod yn anghymesur mae'n debyg. Fel y saif pethau, nid yw'r mecanwaith a welwyd ym Mhwyllgor y Rhanbarthau—sef deddfwrfeydd datganoledig â llais uniongyrchol yn sgyrsiau sefydliadau'r UE—yn cael ei efelychu ar lefel y DU. Dyna pam y cymeradwyaf yr argymhelliad i sefydlu comisiwn ar y cyd rhwng y pwyllgor a'r DU i sicrhau na chollir y mecanwaith hwn, a gobeithiaf fod y Cynulliad yn cymeradwyo'r argymhelliad hwnnw hefyd.

Heb amheuaeth, dylem geisio cynnal cynrychiolaeth gyswllt ar y pwyllgor. Mae'n ofid fod cymaint o ddiplomyddiaeth wedi'i hymddiried i Lywodraeth y DU ei wneud ar ein rhan. Mae angen i Gymru gadw ein llais wedi'i glywed yn glir ac yn groyw. Ni allwn ymddiried mewn Llywodraeth arall i wneud hynny ar ein rhan. Mae hynny'n arbennig o wir am Lywodraeth a gaiff ei hystyried gyda'r fath ddryswch ac arswyd â San Steffan yn Ewrop ar hyn o bryd. Mae'r diffyg eglurder y mae San Steffan yn ei roi i Ewrop yn broblem enfawr. Fel y dywedodd un person a gyfarfuom: 'Pan ydych chi'n hwylio, rhaid ichi weld y tir er mwyn llywio'n briodol.' I gynifer o sefydliadau yr UE sydd am weithio gyda ni—ac mae parodrwydd i weld hynny—nid ydynt ond yn gallu gweld dŵr. Dyna pam y mae angen inni gadarnhau ein hymrwymiad i ddod o hyd i ffordd o barhau i weithio gyda Phwyllgor y Rhanbarthau. Ni all Cymru fforddio colli ei llais. Diolch.