Part of the debate – Senedd Cymru am 6:18 pm ar 20 Chwefror 2019.
O'r gorau. Rwy'n cydnabod mewn gwirionedd, os ydym yn edrych ar beth sy'n digwydd ar draws y dŵr yn Lloegr, fe welwch fod problem enfawr o ran cyllid ar gyfer ysgolion yn Lloegr, ac a dweud y gwir, mae'r bwlch y soniwch amdano yr un fath ledled Cymru. Nid wyf am gymryd unrhyw wersi ar hynny, er gwaethaf y rhethreg nad yw hynny bob amser wedi bod yn wir ar gyfer ariannu ysgolion yn Lloegr. Fel athro, cyn dod i'r Cynulliad, ac fel llywodraethwr ysgol, rwy'n cofio diswyddo athrawon, ac nid oes unrhyw amheuaeth fod ein sector cyhoeddus yn teimlo straen ariannol a basbortiwyd. Felly, hoffwn ofyn inni ysgwyd y goeden arian hud honno ar gyfer Cymru.
Byddai'r blaenoriaethau gwario a amlinellwyd yn y gyllideb amgen Geidwadol ar gyfer etholiadau'r Cynulliad yn 2011 wedi arwain at doriad o 12 y cant yng nghyllideb addysg Cymru yn y Cynulliad diwethaf. Pe bai wedi'i phasio, byddai hynny'n cyfateb i bron i 10,000 o athrawon yn colli eu swyddi—[Torri ar draws.] Nid oes gennyf amser, mae arnaf ofn—toriadau i'n gweithlu ac i'r gyllideb a fyddai wedi cael effaith drychinebus ar ganlyniadau addysgol i'n pobl ifanc. Nawr, naill ai fod y Ceidwadwyr Cymreig yn chwarae gwleidyddiaeth neu roeddent o ddifrif yn meddwl y byddai torri niferoedd staff addysgu i'r fath raddau a chynyddu maint dosbarthiadau i 50 neu 60 o ddisgyblion yn helpu i godi safonau addysg yng Nghymru. Felly, y tu hwnt i syniad hiraethus a hanner pob y byddai ailgyflwyno ysgolion gramadeg a dethol yng Nghymru yn ein codi i'r entrychion ar restr y rhaglen ryngwladol asesu myfyrwyr, nid yw'r Ceidwadwyr Cymreig, nac UKIP rwy'n credu, wedi dangos unrhyw awydd i wneud y gwaith caled, y gwaith polisi caled a fyddai'n cynnig dewis amgen yn lle'r weledigaeth a gyflwynwyd dros y pedair blynedd diwethaf ac fel sydd wedi'i chydnabod gan y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd.
Felly, gadewch inni gymharu a chyferbynnu. Mae Llywodraeth Dorïaidd y DU wedi cwtogi cyllid—fy mhwynt cynharach—ym mhob maes addysg, o'r blynyddoedd cynnar i ysgolion i addysg bellach ac oedolion, gyda biliynau o bunnoedd wedi'u colli ers iddynt ddod i rym yn gyntaf yng ngwanwyn 2010. Nid ysgolion academi a phroses ddethol remp sy'n digwydd yn agored a'r tu ôl i ddrysau caeedig yw'r model rydym am ei weld yng Nghymru. Ers 2015, mae'r Torïaid wedi torri, ac rwyf am ddweud hyn, £2.7 biliwn oddi ar gyllidebau ysgolion yn Lloegr. Felly, mae'n ddrwg gennyf, ond ni wyf am gymryd unrhyw wersi ar hynny. Mae dadansoddiad o'r ffigurau a gynhyrchwyd gan y Sefydliad Astudiaethau Cyllid annibynnol yn dangos bod cyllidebau ysgolion £1.7 biliwn yn is mewn termau real nag yr oeddent bum mlynedd yn ôl.
Mae gan Lafur yng Nghymru uchelgais ar gyfer ein pobl ifanc, a bydd y Blaid Lafur yng Nghymru yn cyflawni ar gyfer ein pobl ifanc. Fel y dywedodd yr OECD, er hynny, fe fydd yn gwneud hynny'n deg, fe fydd yn gwneud hynny'n gynhwysol, a bydd yn gwneud hynny heb ddethol.