3. Datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig: Cefnogaeth Llywodraeth Cymru i Goedwigaeth yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:02 pm ar 12 Mawrth 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Andrew RT Davies Andrew RT Davies Conservative 3:02, 12 Mawrth 2019

(Cyfieithwyd)

Yn amlwg, Gweinidog, chi'n yw'r Gweinidog perthnasol heddiw, gyda dau ddatganiad yn dod gerbron y cyfarfod llawn, felly byddwn yn gweld llawer o'n gilydd wrth i'r prynhawn fynd rhagddo. Yn anffodus, nid oes gan y sector coedwigaeth hanes gwych yma yng Nghymru. Dylai fod â hanes gwych, oherwydd mae'n ddiwydiant anferth—mae'n cyflogi 10,000 o weithwyr ac mae ganddo drosiant o £520 miliwn. Mae hynny, ar unrhyw gyfrif, yn ddiwydiant sylweddol, yn enwedig mewn economi wledig sy'n galw'n daer am gyfleoedd newydd. Ond, yn anffodus, oherwydd mentrau methedig gan Lywodraethau olynol yng Nghymru, nid ydym ni wedi gweld y mentrau yn dod ymlaen i adfywio'r sector. Rwy'n credu efallai bod paragraff olaf y datganiad hwn yn dangos hynny gyda'r cyfarfod diweddar a gawsoch chi gyda'r diwydiant, sy'n dweud eu bod yn 'barod i weithio gyda', sy'n rhywbeth i'w ganmol, ond nid yw'n cynnig unrhyw sylwadau ynglŷn â pherfformiad yn y gorffennol, y mae'r distawrwydd mae'n debyg yn dweud ei stori ei hun.

Bu gan Lywodraeth Cymru fentrau amrywiol dros y blynyddoedd blaenorol, h.y. sefydlu 100,000 o hectarau rhwng 2010 a 2030. Fel y gwyddom ni o'r gwaith sydd wedi'i wneud, yn lle cyrraedd y targed o 5,000 o hectarau'r flwyddyn, dim ond cyfanswm o 3,700 o hectarau a gafodd eu plannu yn yr amser hwnnw. Yn 2016, plannwyd dim ond 39 o hectarau o goedwigoedd cynhyrchiol yma yng Nghymru. Mewn difrif, mae'n rhaid inni wneud hyn yn iawn, ac yn benodol mae'n rhaid i chi, y Gweinidog, afael yn y busnes gerfydd ei wâr a gweithio gyda'r diwydiant fel y gallwn ni adeiladu ar y niferoedd hynny y cyfeiriais atyn nhw—ar y 10,000 o weithwyr a'r trosiant o £520 miliwn. Oherwydd ei fod yn ddiwydiant gyda dyfodol—nid diwydiant mo hwn lle ceir bwriad i'w reoli tuag at ddirywiad. Ceir llawer o enghreifftiau da yn yr Alban, er enghraifft, ac yn Lloegr, lle mae'r sector coedwigaeth wedi datblygu seiliau mwy cynaliadwy. Yn anffodus, gallwn gyfeirio, yn amlwg, at yr adroddiadau ynglŷn ag ymdriniaeth Cyfoeth Naturiol Cymru o asedau'r Comisiwn Coedwigaeth gan eu cymhathu i Cyfoeth Naturiol Cymru a'r contractau a ddygwyd ymlaen o gytundebau masnachol amrywiol sydd wedi amddifadu'r sector o incwm, oherwydd, fel yr amlygodd yr archwilydd cyffredinol, ac, fel yr amlygodd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus yn ei ymchwiliad, mae hynny wedi deillio o arfer gwael a cholli incwm i'r sector.

Rwy'n gwerthfawrogi'r anawsterau o ran y coed llarwydd a'r difodiant a'r amgylchiadau annisgwyl pan, bump neu 10 mlynedd yn ôl, dyweder, pan yr oedd cynlluniau strwythurol yn cael eu rhoi ar waith, ni fyddai'r mathau hyn o achosion wedi croesi meddwl cynllunwyr ar yr adeg benodol honno. Ond nid yw hynny'n dweud na fu colli cyfleoedd. Rwy'n galw ar y Gweinidog i edrych ar—pe byddai'n ateb y cwestiwn hwn yn uniongyrchol—ar wneud ceisiadau'n fwy hyblyg o ran y rhai y gellid eu caniatáu ar gyfer plannu coetiroedd. Yn Lloegr, er enghraifft, yn hytrach na chael ffenestri o gynnig ac ymgeisio, mae'n broses barhaus, oherwydd, yn amlwg, drwy'r broses gynllunio, ni all cwmnïau, a ffermwyr, yn arbennig, sydd efallai yn ystyried trawsnewid eu tir, gael eu cyfyngu gan ryw ffenest weinyddol. Mae angen cymaint o hyblygrwydd â phosib arnyn nhw yn y rheolau cynllun, a byddwn yn ddiolchgar cael deall a fydd y Gweinidog yn ystyried yr hyblygrwydd hwnnw yn y cynllun newydd a gyhoeddwyd ganddi, yn amlwg, y bydd hi yn ei ryddhau ar 1 Ebrill.

Yn yr un modd, y diffyg plannu ar ran Cyfoeth Naturiol Cymru—fel rwy'n deall, mae'r diffyg bellach yn rhyw 6,000 o hectarau o ailblannu ar ystad Cyfoeth Naturiol Cymru, ac er bod datganiad y Gweinidog yn nodi ei ffydd o ran Cyfoeth Naturiol Cymru ac o ran eu gallu i greu ystad fwy cymysg a chyfleoedd plannu mwy cymysg fel bod modd gwireddu'r potensial masnachol yn y 10, 15, 20 mlynedd nesaf, mae'n ffaith nad yw cyfraddau ailblannu'r hyn y dylen nhw fod. Pe byddai Cyfoeth Naturiol Cymru yn gwmni preifat, byddid wedi gweithredu yn eu herbyn am beidio ag ailblannu yn yr ardaloedd hynny. Felly, unwaith eto, hoffwn gael gwybod gan y Gweinidog, gyda'i hystyriaethau dros y ddeufis diwethaf, a yw hi'n ffyddiog y bydd y diffyg hwn yn cael sylw ac y bydd y 6,000 o hectarau hyd yma yn cael ei wrthdroi ac, mewn gwirionedd, y bydd ailblannu yn cyflymu?

Hefyd, dyna'r mater ynghylch rheoli ein coetiroedd hefyd, ac, o dan y model Glastir presennol, nid oes cyfle i gael arian ar gyfer rheoli, fel y deallaf, yn y cynllun. Ar hyn o bryd, o'r 300,000 o hectarau o goedwigoedd Cymru, nid yw 60,000 o hectarau wedi'u rheoli. Mae cyfle i edrych ar reoli i raddau mwy o lawer y coedwigoedd sydd gennym ni a'r coetiroedd sydd gennym ni fel y gallwn ni sicrhau'r manteision gorau. Ac, unwaith eto, byddwn yn ddiolchgar pe bai'r Gweinidog yn nodi a yw hi neu ei swyddogion wedi rhoi unrhyw ystyriaeth i gefnogi cynnwys y 60,000 o hectarau hynny sydd heb eu rheoli mewn rhyw fath o gynllun coedwigaeth a allai ddefnyddio'r ardal honno sydd ar gael o fewn yr ystad goedwigaeth yn y ffordd orau.

Mae'n amlwg yn galonogol iawn clywed am greu prentisiaethau. Mae hynny'n llwybr hanfodol i'r diwydiant, ac er imi yn ddiweddar nodi'r diffyg prentisiaethau amaethyddol—mae llai nag 1 y cant o holl brentisiaethau, yn anffodus, mewn amaethyddiaeth—byddwn yn awgrymu bod y niferoedd yn llai fyth yn y sector coedwigaeth. Yn ei thrafodaethau gyda'r diwydiant, a yw hi wedi canfod ffyrdd o gyflwyno cyfleoedd prentisiaeth newydd? Unwaith eto, rwy'n cydnabod hynny yn y datganiad, ond 30 o gyfleoedd prentisiaeth dros ddwy flynedd mewn diwydiant sy'n werth dros £0.5 biliwn—mae'n ddechrau da, ond nid yw'n mynd i newid y byd. Pan yr ydym ni'n edrych ar y cyfleoedd, yn enwedig ym maes adeiladu, i ddefnyddio cynhyrchion coed, ceir cyfle gwych yma i agor llwybrau newydd ar gyfer newydd-ddyfodiaid ifanc i'r diwydiant. Diolch, Gweinidog.