Diolch i'r Cadeirydd am wneud y datganiad ac am godi'r materion pwysig hyn; hoffwn dynnu sylw'r Gweinidog at ddau fater, os caf. Y cyntaf yw sut y bydd rhwydweithiau amrywiol yn gweithredu: Ewrop Greadigol, Horizon 2020, Erasmus+ ac agweddau ar gronfa datblygu rhanbarthol Ewrop a ddefnyddiwyd ar gyfer prosiectau cymunedol a chreadigol. Mae'r rhwydweithiau hyn—pob un ohonynt, rwy'n credu, ond yn sicr y rhan fwyaf ohonynt—yn agored i drydydd partïon, ac rydym wedi clywed yn gyson fod sefydliadau eisiau aros yn rhan o'r rhaglenni hyn fel y byddent yn cael manteision y rhwydwaith. Nawr, wrth gwrs, bydd cost i hyn, gan na chaniateir i drydydd parti sy'n cymryd rhan geisio am fwy na'r hyn a roddir i mewn neu lai. Felly, dros amser, yn amlwg, byddwn yn cael llai allan. Ar hyn o bryd, o ran Ewrop Greadigol, credaf fod y DU, ar gyfartaledd, yn cael mwy nag unrhyw wladwriaeth arall yn Ewrop yn ôl pob tebyg, neu'n agos at hynny. Felly, gwyddom y bydd newidiadau mawr. Ond eto, mae angen i ni ddewis y rhaglenni rydym eisiau bod yn rhan ohonynt oherwydd y manteision o ran y rhwydwaith creadigol, a chyfiawnhau hynny i'r cyhoedd o ran gwerth am arian. Felly, dyna'r pwynt cyntaf rwyf eisiau ei wneud.

Yr ail bwynt: credaf fod y cwestiwn ynglŷn â sut y bydd y Gymraeg yn parhau i gael ei chefnogi, yn enwedig yn yr ardaloedd cymunedol lle mae'n dal i fod yn iaith gymunedol, yn allweddol. Nid oes gennym—. Yn ystod fy oes i, mae'r rhannau hynny o Gymru sydd â dros 50 y cant o siaradwyr Cymraeg, a'r rheini sydd â dros 75 y cant o siaradwyr Cymraeg, wedi crebachu'n helaeth, ac mae'n bryder gwirioneddol. Mae ffermio da byw yn ddiwydiant mawr yn yr ardaloedd lle mae'r mwyafrif yn dal i siarad Cymraeg. Rydym wedi clywed heddiw y bydd y strwythur tariff 'dim cytundeb' yn debygol o olygu na fydd unrhyw dollau pellach ar gig oen, neu o leiaf y rhai sy'n bodoli ar hyn o bryd, felly mae hwnnw'n newyddion da, ond bydd tariff ar gig eidion. Nid yw lawn mor uchel ag yr oeddem yn ei ofni i ddechrau, ond mae'n dal i fod yn sylweddol, a gall hyn effeithio ar ein heconomïau gwledig. Felly, rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn cofio hynny hefyd, pan fyddwn yn ceisio gweithio drwy ganlyniadau'r ergydion hyn i gymunedau Cymraeg eu hiaith ac yna addasu rhaglenni amrywiol fel y gallwn o leiaf liniaru'r costau hynny a'u cadw cyn lleied ag y bo modd. Ond wyddoch chi, mae'n rhan o'n gwaith cynllunio strategol o ran diogelu a hyrwyddo'r Gymraeg.