Part of the debate – Senedd Cymru am 4:14 pm ar 27 Mawrth 2019.
Wel, wrth gwrs, ac mae rhywbeth eithaf brawychus yn hynny yn ogystal. Beth sydd wedi digwydd i hynny—ac o gymharu â phêl-droed, lle maent yn amlwg wedi ei gael yn iawn, fel y dywedodd Mike yn gynharach? Beth sydd o'i le yn ein system rygbi ranbarthol fel nad yw pobl yn mynd i wylio, sefyll ar ochr y cae, mewn stadia da gyda chyfleusterau da—ond nid ydynt yn mynd i wylio, nid ydynt yn mynd â'u teuluoedd? Felly, mae hynny'n rhywbeth y mae angen i'r clybiau rhanbarthol ac Undeb Rygbi Cymru edrych arno.
Cawsom ein hatgoffa'n briodol gan Rhun, gyda hanes da ei hun, fod rygbi yn gêm i Gymru gyfan ac mae'n treiddio i ogledd Cymru, ac mae pawb sydd wedi cymryd rhan yn y ddadl hon wedi cydnabod, mewn gwirionedd, mai un o'r ardaloedd gyda photensial mawr yn awr yw gogledd Cymru yn wir. Ac nid yn unig yng ngogledd-orllewin Cymru, ond gogledd-ddwyrain Cymru yn ogystal, ledled yr ardal gyfan honno. Felly, credaf fod y cyfle hwn i oedi a myfyrio yn gyfle inni allu gwneud hynny heb chwalu llwyddiannau mewn mannau eraill yn y rhanbarth, ac ymgorffori cynaliadwyedd yn y gêm yno a chyflwyno llu newydd o chwaraewyr gwych ar gyfer ein tîm cenedlaethol yn ogystal. Ond pwysleisiodd hefyd, unwaith eto, fel y gwnaeth sawl un, fod y gêm ar lawr gwlad yn bwysig. Ond gan adeiladu ar lwyddiant Rygbi Gogledd Cymru, credaf y gallwn weld y llwyfan sydd yno i symud pethau yn eu blaen.
Gallaf weld nad oes amser yn weddill gennyf. Hoffwn wneud un sylw arall i'r Gweinidog, gan ddeall bod Llywodraeth Cymru—nid eu gwaith hwy yw camu i mewn yma a threfnu hyn a llunio cynllun meistr, ond mewn gwirionedd, mae cymryd diddordeb proffesiynol o'r fath a chael y trafodaethau hynny am y pwysigrwydd i'r wlad hon, ond hefyd o ran rygbi fel gêm yn fyd-eang, i frandio Cymru—.
Ac os caf fanteisio ar fy nghyfle i gloi, fy sylw terfynol yw hwn: Weinidog, os gwelwch yn dda, a wnaiff Llywodraeth Cymru ddangos diddordeb mewn sicrhau bod y chwe gwlad ar gael fel darllediad agored? Mae yna bethau y gwyddom eu gwerth, eu pris, ac mae yna bethau y gwyddom beth yw eu cost. Ac os edrychwch ar stori drist bwrdd criced Lloegr yn gwerthu'r hawliau i Sky yn 2004 am arian mawr a ailfuddsoddwyd yn eu gêm, a dros 10 mlynedd disgynnodd nifer yr oedolion sy'n chwarae criced 20 y cant pan ddechreuwyd gorfod talu tanysgrifiad i'w weld. Roedd 6.6 miliwn o bobl yn gwylio darllediadau byw o gêm chwe gwlad Cymru yn erbyn Lloegr—roedd 6,580,000 o'r rheini'n ei gwylio ar y teledu. Felly, gadewch inni beidio â'i wneud yn gyfyngedig i danysgrifiad. Gadewch i ni gadw'r cyffro sy'n digwydd yn rygbi Cymru a gadewch i ni roi'r cynaliadwyedd sy'n angenrheidiol i rygbi rhanbarthol.