Part of the debate – Senedd Cymru am 4:18 pm ar 2 Ebrill 2019.
Ie, rwy'n meddwl bod Joyce Watson yn gwneud nifer o bwyntiau pwysig iawn yna, ac wedi gorgyffwrdd â phwynt na wnes i ymateb iddo yng nghyflwyniad John Griffiths, a dweud y gwir, rwyf fi newydd sylweddoli, sef y mater ynghylch y cymhwysedd a'r arolygwyr adeiladu. Felly, ceir adran gyfan yn y cyngor ynglŷn ag arolygwyr cymeradwy a'u cymhwysedd nhw, a sut y gallai awdurdod cymwys ar y cyd weithio rhwng yr awdurdod lleol, yr arolygwyr a'r grŵp diwydiant adeiladu.
Un o'r rhesymau pam rydym am ymateb ym mis Mai yw oherwydd yr hoffem gael y fantais o ymateb ac argymhellion y grŵp cyn inni symud ymlaen. Rydym ni'n ceisio sicrhau y bydd pobl yn cyflogi pobl â'r cymwyseddau cywir, a bod yr arolygwyr adeiladu yn gallu cynnal arolygiad priodol nid yn unig o’r gwaith ond o'r gweithlu, os hoffech chi, fel na all neb, wyddoch chi, ofyn i rywun rhywun, talu isafswm cyflog iddyn nhw a gofyn iddyn nhw wneud y gwaith, oni bai eu bod nhw'n cael eu goruchwylio gan unigolyn cymwys â chymwysterau a phopeth felly. Rydym ni'n aros am ymateb y grŵp i hynny.
Ceir awgrym diddorol yn y cyngor ynglŷn â'r awdurdod cymwys ar y cyd, ac rydym yn awyddus i edrych arno'n ofalus iawn. Mae’n cyflwyno haen newydd o fiwrocratiaeth, mae'n debyg, a byddwn yn dymuno gweld a yw hynny'n gweithio ac a oes ffyrdd gwell o wneud hynny yng Nghymru. Ond rwy'n derbyn yr egwyddor yn llwyr: ei bod yn rhaid torri'r cyswllt—rwy'n credu bod David Melding a Leanne wedi sôn am hyn hefyd a dweud y gwir—rhwng swyddogaethau'r adeiladwr, yr arolygydd, y cymeradwywr a'r arolygiad wedyn. Felly, yn y cyngor, ceir pwyntiau i ymaros lle gellir gwneud asesiad annibynnol. Felly, mae angen i ni edrych ar y system.
Rwy'n awyddus iawn hefyd i edrych ar y system sy’n talu awdurdodau lleol am waith arolygu adeiladu ac a yw hynny'n achosi gwrthdaro buddiannau, ac os felly, yr hyn y gallwn ni ei wneud am y peth, a dyna’r cynnig ynghylch yr awdurdod cymwys ar y cyd. Felly, mae gennym lawer i'w ystyried cyn i ni ddod â’r cynigion manwl gerbron. A dyna pam yr hoffem gymryd ein hamser i wneud yn siŵr bod y system yr ydym ni’n ei rhoi ar waith yn iawn, fel ei bod hi’n addas at y diben a'n bod ni'n rhedeg rhai achosion prawf drwyddi i wneud yn siŵr nad ydym yn cael canlyniadau anfwriadol, ac ati. Unwaith eto, mae'n ymwneud â chymesuredd, onid yw, sef disgwyl i bobl fuddsoddi'r swm cywir yn niogelwch tân eu hadeilad, heb ei gwneud yn amhosib bron i rywun allu cydymffurfio? Felly, mae'n ymwneud â chael y cymesuredd hwnnw'n gywir.