Diolch yn fawr, Lywydd. Ddoe, roeddem yn dathlu 20 mlynedd o'r lle hwn fel senedd. Swyddogaeth senedd yw dwyn llywodraeth i gyfrif, ac rwy'n hynod siomedig felly fy mod newydd glywed y Gweinidog yn disgrifio'r mater difrifol hwn a'r hyn a oedd, yn fy marn i, yn ddadl urddasol iawn, fel gornest wleidyddol. Mae'n rhaid i mi ddweud wrth y Gweinidog pe baem eisiau gornest wleidyddol y gallem gael un yn wythnosol. Nid ydym wedi dewis gwneud hynny.

Rwy'n ddiolchgar iawn i'r rhan fwyaf o'r Aelodau sydd wedi cyfrannu at y ddadl hon. Ni allaf gyfeirio at eu holl gyfraniadau, ond yr hyn a welsom drwy drwch y cyfraniadau hynny yw patrwm, ac rwy'n siomedig iawn na all y Gweinidog weld y patrwm hwnnw. Dywed ei fod wedi ymrwymo i sicrhau na fydd yr hyn a ddigwyddodd i deuluoedd Cwm Taf yn digwydd i deuluoedd eraill. Wel, fel y clywsom gan Darren Millar, mae'n debyg iawn i'r hyn a ddigwyddodd i deuluoedd Tawel Fan.

Dywedodd y Gweinidog na fyddai'n cael ei ddenu i wneud cymariaethau. Mae'n peri pryder difrifol nad yw'n gweld yr hyn sy'n gyffredin rhwng y ddau beth. Ei fethiant ef i weld yr elfennau cyffredin hynny, a'i fethiant i fynd i'r afael â'r pethau sy'n gyffredin—methiant rheolwyr ym mhob rhan o'r system, y methiant i ddwyn pobl i gyfrif—sydd wedi golygu ein bod wedi cyflwyno'r cynnig hwn heddiw.

Nawr, mae Dawn Bowden yn tynnu sylw'n briodol at rai o'r pethau sy'n codi. Dywed fod yn rhaid i'r gwaith o wella gwasanaethau ymdrin yn gadarn ag unigolion. Ar dystiolaeth y ddadl heddiw neu ddatganiad yr wythnos diwethaf, nid wyf yn deall sut y gall fod â'r hyder hwnnw. Ac fe'm cyffyrddwyd gan gyfraniad Vikki Howells. Mae'n amlwg ei bod yn teimlo'n ddwfn iawn ynglŷn â beth sydd wedi digwydd i'w hetholwyr. Mae'n gwybod am yr effaith a gafodd hynny ar ei bywyd. Ac eto, mae hi'n diolch i'r Gweinidog. Mae'n llygad ei lle'n tynnu sylw at fethiannau. Mae'n sôn am ddiffyg gweithredu ar ran y bwrdd. Mae'n sôn am ddull gweithredu anghywir. Yn sicr, mae angen i'r aelodau hynny o'r bwrdd gael eu dwyn i gyfrif.

Nawr, Lywydd, rwyf wedi adnabod llawer o Aelodau ar y meinciau Llafur ers blynyddoedd lawer, a gwn eu bod yn bobl anrhydeddus. A gwn eu bod yn bobl deyrngar. Ond rwy'n teimlo bod yn rhaid i mi ofyn iddynt heddiw i bwy y dylent ddangos teyrngarwch. A ddylent ei ddangos i Weinidog—a dylwn bwysleisio nad yw hyn yn bersonol mewn unrhyw ffordd—sydd wedi methu deall yr elfennau cyffredin yn y problemau sy'n ei wynebu, ac sydd wedi methu ag ymateb yn briodol? Neu a ddylent ei ddangos i'w hetholwyr, pobl Cymru? Nid wyf yn tanbrisio pa mor anodd yw hyn i rai ohonynt, ond ein dyletswydd ni, fel gwrthblaid sy'n deyrngar i bobl Cymru, yw galw arnynt i ystyried.

Ddoe, cyfarfûm—rwyf wedi siarad â nifer o deuluoedd dros y ffôn a thrwy e-bost, ond ddoe cyfarfûm â thad ifanc. Mae'n credu y byddai ei wraig a'i blentyn wedi marw pe na bai'n digwydd bod yn weithiwr proffesiynol meddygol ei hun, ac wedi gallu sylwi ar rai o'r problemau yr oedd y gwasanaeth yn methu gwneud rhywbeth yn eu cylch. Cafodd gefnogaeth o'r radd flaenaf gan un o'i Aelodau Cynulliad lleol. Mae hi'n gwybod pwy yw hi. Ni wnaf ei henwi. Dywedodd wrthyf ei fod yn ddiolchgar inni am godi llais am nad yw'n credu y gall y gwasanaeth newid tra bo'r un bobl a ddiystyrodd ei bryderon, a fychanodd ei wraig, a wnaeth hwyl am ei phen tra oedd yn esgor, ac a'i bygythiodd yn y pen draw y byddent yn dwyn camau cyfreithiol yn ei erbyn pan fynegodd ei bryderon—nid yw'n credu y byddai'r gwasanaeth hwnnw'n newid tra bo'r un bobl yn dal i fod yn gyfrifol. Mae'r fam ifanc honno'n disgwyl plentyn arall. Ni fydd yn rhoi genedigaeth i'r plentyn hwnnw yng Nghwm Taf.

Dyletswydd y Cynulliad hwn yw craffu ar waith Gweinidogion a'u dwyn i gyfrif. Yma i wneud hynny rydym ni. Dyma oedd diben creu'r Cynulliad hwn. Dyma yw ystyr democratiaeth. Nawr, Lywydd, rwy'n credu ein bod yn gwybod pa ffordd y mae'r bleidlais yn debygol o fynd heddiw. Ond gallaf ddweud hyn wrth y teuluoedd, wrth deuluoedd Cwm Taf: ar y meinciau hyn, ni fyddwn yn eich anghofio. Dyna oedd neges y tad ifanc wrthyf ddoe—peidiwch ag anghofio amdanom. Peidiwch ag anghofio beth sydd wedi digwydd. Ar y meinciau hyn, ni fyddwn yn eich anghofio, ac os na fydd y Gweinidog yn ysgwyddo'i gyfrifoldeb, yna drwy'r strwythurau pwyllgor, drwy ddadleuon ar lawr y Siambr hon, drwy gwestiynau, byddwn yn parhau i ddwyn y Gweinidog i gyfrif am brofiadau brawychus y teuluoedd a'r plant sydd wedi mynd.

Bydd y pwyllgor iechyd yn craffu ar Gwm Taf yn fuan mewn perthynas â'r materion hyn, ac rwyf wedi gofyn am sicrwydd gan y Cadeirydd y bydd lleisiau'r teuluoedd hyn wrth wraidd y gwaith craffu hwnnw. Ni fyddwn yn gwrando ar nonsens gan fiwrocratiaid nad ydynt yn atebol. Byddwn yn mynd â lleisiau'r teuluoedd at y Gweinidog, ac rwy'n ddiolchgar ei fod yn bwriadu eu cyfarfod, ond tybed pa mor ddiogel y byddant yn teimlo i fod yn wirioneddol agored a gonest gydag ef, yn wyneb yr hunanfodlonrwydd a ddangosodd yr wythnos diwethaf a'r wythnos hon.

Gyda chryn ofid, Lywydd, y teimlais yr angen i gyflwyno'r ddadl hon i'r Siambr. Byddai'n llawer iawn gwell gennyf pe gallai'r Gweinidog weld y methiannau systematig yn y modd y rheolir y system a bod yn barod i fynd i'r afael â hwy. Mae wedi dweud wrthym heddiw na fydd yn gwneud hynny. Felly, mater i ni, yr wrthblaid yn y lle hwn, yw bod yn llais i'r teuluoedd hynny—[Torri ar draws.]—ac fe dderbyniaf ymyriad yn llawen os oes rhywun yn dymuno gwneud un. Nac oes? Dyna a feddyliais.

Rwyf am orffen—