Part of the debate – Senedd Cymru am 5:23 pm ar 21 Mai 2019.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Ni ches i'r cyfle pan wnaethom ni drafod y mater hwn ddiwethaf ym mis Mawrth i longyfarch y Dirprwy Lywydd ar goedd yn bersonol am y ffordd y bu'n arwain ar yr agenda hon trwy ei deddfwriaeth Aelod preifat. Mae hi'n troi ei llygaid arnaf i oherwydd ei bod hi wedi blino ar bawb yn ei llongyfarch am hyn, ond rwy'n credu mewn gwirionedd ei fod yn rhywbeth na ddylem ni ei anghofio—mai unigolion sydd â gwybodaeth bersonol gref iawn sydd wedi ein galluogi mewn gwirionedd i achub y blaen ar hyn rywfaint yma.
Hoffwn ategu rhai o'r pryderon y mae Aelodau eraill wedi'u crybwyll. Roeddwn yn cytuno gyda Mike Hedges ynglŷn â'r holl beth 'mewn egwyddor', ond rwyf i wedi clywed yr hyn y mae'r Gweinidog wedi'i ddweud ac yn hyn o beth, rydym wedi ein calonogi. Os caf i ategu hefyd yr hyn y mae eraill wedi'i ddweud ynghylch ymrwymo i hyn os oes unrhyw ffordd y gallwn ni eich helpu i gyflymu hyn, Gweinidog. Rydym yn sylweddoli wrth gwrs fod hwn yn fater cymhleth iawn, ond mae'n debyg y byddwn i'n dweud y byddwn yn cyrraedd sefyllfa pan nad yw'n bosib cael consensws ac y bydd yn rhaid dweud wrth rai pobl fel y mae hi. Ni allwch chi o reidrwydd ddisgwyl i dyrcwn bleidleisio dros y Nadolig, felly bydd adegau, gyda rhai pobl, rhai sectorau a rhai rhannau o rai sectorau pan fydd yn rhaid ichi wneud hynny. Rydym yn rhoi'r sicrwydd ichi o'r ochr hon i'r Siambr y cewch chi ein cefnogaeth ni i wneud hynny.
Mae nifer o'r sylwadau penodol yr oeddwn i'n dymuno'u gwneud eisoes wedi eu crybwyll, ond a gaf i ddychwelyd i'r mater yn gyflym o ran ôl-osod system chwistrellu. Rydym yn sylweddoli'n llwyr yr angen am ymgyrch, am argyhoeddi, ond a fydd y Gweinidog yn rhoi unrhyw ystyriaeth i wneud hyn yn orfodol yn y pen draw? Rwy'n sylweddoli ei fod yn gymhleth, rwy'n sylweddoli y bydd yn cymryd amser, ac nid oes neb yn tanbrisio'r costau dan sylw, ac rwyf i wedi bod yn falch o glywed y Gweinidog yn dweud bod rhywfaint o ystyriaeth yn cael ei rhoi i sut y gellid cyflwyno rhywfaint o gyllid. Ond, yn y pen draw, efallai y bydd pobl na fyddan nhw'n manteisio ar yr holl gyfleoedd gwirfoddol hynny ac, o'n rhan ni, fe hoffem ni weld y Llywodraeth yn y pen draw, fel ail neu drydydd cam efallai, yn ystyried deddfwriaeth os bydd angen hynny.
Roeddwn i'n falch iawn o glywed yr hyn a oedd gan y Gweinidog i'w ddweud yn ei datganiad ynglŷn â llais y trigolion, ac yn falch iawn o weld y gwaith gyda'r sector tai cymdeithasol yn arbennig. Fodd bynnag, fy mhryder i yw nad y landlordiaid da yw'r rhai y mae angen i ni eu cael yn gweithio ar hyn bob amser. Felly, unwaith eto, gofynnaf i'r Gweinidog a fydd hi'n ystyried gwneud y broses yn orfodol ar ryw bryd. Rydym yn gwybod y gellid bod wedi osgoi trychineb erchyll Grenfell pe byddai rhywun wedi gwrando ar y trigolion yn gynt, ac nid y landlordiaid da a'r landlordiaid cymdeithasol fydd angen i ni eu hystyried yn hyn o beth o reidrwydd.
Rydym yn croesawu'n fawr iawn y ffaith bod y gwasanaeth tân ac achub wedi'i groesawu yn gorff ymgynghori statudol yn y broses gynllunio, ond ai bwriad y Gweinidog yw y bydd hynny'n cael ei ategu trwy wneud diogelwch tân yn un rheswm sylweddol, o bosib, dros wrthod cynllunio? Oherwydd un peth yw bod yn ymgynghorai statudol, ond mae wedyn yn gwestiwn o faint o bwyslais a roddir ar yr ymgynghoriad hwnnw. Rwy'n gobeithio'n fawr y bydd hynny'n digwydd.
Mae gennym ni ddiddordeb hefyd mewn gwybod beth y gellid ei wneud—. Wrth i'r broses gynllunio hon fynd rhagddi, wrth gwrs bydd rhai datblygiadau eithaf mawr o bosib sy'n digwydd cyn y gall hynny fod yn orfodol. Felly, a oes unrhyw beth y gall y Gweinidog ei wneud, trwy weithio gydag awdurdodau lleol, efallai, i geisio annog datblygwyr i gael cyngor y gwasanaeth tân ac achub yn rhan o'r broses gynllunio, hyd yn oed os bydd yn amlwg yn cymryd cryn amser i ddeddfu?
Yn olaf, fe hoffem ni ddweud pa mor falch ydym ni fod y Gweinidog yn gweithredu'n gyflym i wahardd cladin a all losgi. Mae gennych chi, wrth gwrs, ein cefnogaeth lwyr yn hynny o beth, Gweinidog. Mae hon yn agenda mor bwysig. Rwy'n credu fy mod i wedi clywed popeth yr ydych wedi'i ddweud wrth David Melding, wrth John Griffiths ac wrth eraill am yr angen i wneud hyn yn iawn, ond rwy'n credu o'n rhan ni, yr hoffem ni ddweud bod angen i ni wneud y gwaith hefyd.