Trefnydd, efallai eich bod chi'n ymwybodol o'r dadlau sydd wedi codi yn fy rhanbarth i yng Ngorllewin De Cymru o ran penderfyniad Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr i fynnu bod murlun 'Cofiwch Dryweryn' ym Mhen-y-bont ar Ogwr yn cael ei dynnu ymaith. Mae llawer iawn o ddiddordeb cyhoeddus wedi dod yn sgil penderfyniad y Cyngor i gymryd camau yn erbyn perchennog yr eiddo. Mae'n rhaid imi ddweud fy mod yn gweld y camau y mae'r Cyngor yn eu cymryd yn afresymol, o ystyried bod dwsinau o gopïau o'r murlun wedi eu hatgynhyrchu ar draws Cymru yn ystod y misoedd diwethaf mewn ymateb i fandaliaeth gywilyddus y murlun 'Cofiwch Dryweryn' gwreiddiol ger Llanrhystud yng Ngheredigion. Rwy'n siŵr y byddem ni i gyd yn cydnabod bod boddi Capel Celyn yng Ngwynedd yn 1965 yn ddigwyddiad allweddol yn hanes Cymru. Yr hyn y mae'r murluniau sydd wedi'u paentio ar hyd a lled Cymru yn ystod y misoedd diwethaf yn ei wneud yw adlewyrchu cryfder y teimlad sy'n parhau i fodoli.

Yr hyn sy'n nodedig yw ei bod yn ymddangos mai Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr yw'r unig awdurdod lleol yng Nghymru sy'n mynnu bod angen cais cynllunio ar gyfer murlun 'Cofiwch Dryweryn'. Credaf fod hyn yn ymwneud â'r ffaith bod y Cyngor wedi camddehongli'r ddeddfwriaeth yn llwyr. Nid wyf yn credu y gellir galw'r murlun yn hysbyseb; dim ond nodi digwyddiad hanesyddol y mae'n ei wneud. Mae'n ymddangos bod safbwyntiau awdurdodau lleol eraill yn cefnogi'r farn honno—ei fod yn nodi digwyddiad hanesyddol ac nad hysbyseb ydyw. Yn wir, dim ond y llynedd y gwnaeth yr arlunydd enwog Banksy baentio ar wal garej ym Mhort Talbot. Nid wyf i'n cofio Cyngor Castell-nedd Port Talbot yn mynnu bod Banksy yn gwneud cais am ganiatâd cynllunio. Os ydyw wedi gwneud hynny, mae'n dal i aros—yn disgwyl penderfyniad ôl-weithredol. Yng ngoleuni'r uchod, rwyf eisoes wedi ysgrifennu at Gyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr i ofyn iddo ailystyried ei safbwynt ynghylch y murlun. A wnaiff Llywodraeth Cymru ymuno â mi i gondemnio'r camau hyn gan Gyngor Pen-y-bont ar Ogwr, ac a ydych chi'n barod i wneud datganiad i'r perwyl hwnnw?