Part of the debate – Senedd Cymru am 2:30 pm ar 4 Mehefin 2019.
Rwyf i am godi cyflwr gwasanaethau bysiau yn y Rhondda. Rwyf i wedi cael nifer o sylwadau gan etholwyr ynghylch y dirywiad yn amlder ac ansawdd y gwasanaeth. Mae llawer o'r bysiau Stagecoach aur modern wedi cael eu disodli gan fodelau hŷn a llai o faint mewn llawer o achosion, ac rwyf i wedi cael gwybod bod y bysiau hyn wedi cael eu hailddosbarthu i lwybrau Coed-duon, Casnewydd a Chaerdydd. Mae rhai llwybrau poblogaidd hefyd yn dioddef gwasanaeth llai aml, gan arwain at broblemau o ran mynd ar y bws, heb sôn am ddod o hyd i sedd. Gallaf roi digon o enghreifftiau i chi o gwynion yr wyf i wedi'u cael, ond roedd un yn dweud, '
Rwy'n gyrru i bobman, yn bennaf oherwydd bod yr amseroedd aros am gludiant cyhoeddus yn gyffredinol warthus. Nid yw cost tocyn yn werth aros am fysiau. Pe byddai trenau a bysiau yn amlach ac yn rhatach, yna 100 y cant byddwn yn eu defnyddio'n amlach.
Rwyf i'n cymeradwyo'r penderfyniad i beidio â bwrw ymlaen â'r llwybr du costus ar gyfer yr M4, os nad y gost a'r rigmarôl a fu i gyrraedd y fan hon. Fodd bynnag, os ydym ni'n mynd i wneud Cymru'n lanach, yn wyrddach ac yn fwy ffyniannus, sef y wlad yr ydym ni i gyd yn ymwybodol y gall hi fod, yna mae angen cynllun radical i wella cludiant cyhoeddus. Mae angen i'r Llywodraeth hon wneud ymdrech i gael gwared ar y car. A all y Llywodraeth felly gyhoeddi datganiad ar ei chynlluniau i wella cludiant cyhoeddus yng Nghymru, ac yn benodol sut y bydd yn unioni'r problemau hyn yr wyf i wedi cyfeirio atynt yn y Rhondda?
Cefais wybod yr wythnos diwethaf am y penderfyniad i oedi'r broses o ganoli gwasanaethau pediatrig ym Mwrdd Iechyd Cwm Taf. Byddai'r penderfyniad hwn, a gefnogwyd gan y Llywodraeth Lafur hon, wedi gweld gwasanaethau dan arweiniad ymgynghorwyr yn cael eu symud o Ysbyty Brenhinol Morgannwg yn Llantrisant, ac wedi'u canoli yn ysbyty'r Tywysog Siarl ym Merthyr. I mi, a'r miloedd o bobl eraill a orymdeithiodd ac a ymgyrchodd yn erbyn y cynlluniau hynny am flynyddoedd lawer, roedd hyn yn newyddion calonogol iawn. Er nad yw canoli gwasanaethau mamolaeth yng Nghwm Taf wedi bod yn llwyr gyfrifol am y methiannau a welwyd yno, prin ei fod wedi helpu'r mater.
Hoffwn i'r Llywodraeth gydnabod yn awr nad canoli gwasanaethau yw'r ateb i'r argyfwng recriwtio. Recriwtio rhagweithiol a darparu mwy o leoedd hyfforddi yw'r ateb. Dyma'r hyn y bu Plaid Cymru yn galw amdano ers talwm. A wnaiff y Llywodraeth ddatganiad am ei chynlluniau ar gyfer mynd i'r afael â'r argyfwng recriwtio os gwelwch yn dda?