Part of the debate – Senedd Cymru am 3:07 pm ar 4 Mehefin 2019.
Wrth gwrs, rwy'n credu y byddai'r Prif Weinidog yn derbyn, ar ein hochr ni, yn naturiol, y byddem ni wedi hoffi i'r penderfyniad hwn gael ei wneud yn gynharach. Mae'n amlwg bod cost o ran cyfle yn y fan hon, yn ariannol. Efallai y gallai'r Prif Weinidog roi inni, mewn gwirionedd, yr amcangyfrif llawn ar gyfer y gost i bwrs y wlad, gan gynnwys yr ymchwiliad ei hun, y costau o ran modelu traffig, tirfesur, dylunio a chyngor cyfreithiol. Ond gallai'r costau o ran cyfle fod wedi bod yn fwy byth o ran yr amser a gollwyd—yr wyth mlynedd ers i'ch rhagflaenydd chi ein harwain ar hyd y trywydd hwn, nad aeth i'r unlle yn y diwedd, a siarad yn blaen—a allai fod wedi cael ei fuddsoddi, o ran yr ynni, yr ymdrech, i system drafnidiaeth gyhoeddus integredig sydd ei hangen yn ddybryd ar Gymru. Yn amlwg, rydym yn arbennig o ymwybodol o'r problemau sy'n wynebu Casnewydd—un o ddinasoedd y DU sy'n fwyaf dibynnol ar geir—ond mae hefyd yn wir, wrth gwrs, fod angen gweledigaeth ar gyfer Cymru gyfan arnom ni.
Unwaith eto, ac rwy'n golygu hyn yn yr ystyr gorau posibl, mae'n rhaid inni ddod o hyd i ffordd amgen, yn sicr, o wneud y penderfyniadau hyn. Ceir clefyd ym Mhrydain, ac mae gennym ni fersiwn ohono yng Nghymru, lle mae costau prosiectau buddsoddi mewn seilwaith ar gynnydd—rydym wedi gweld y chwyddiant yn yr achos hwn—mae'r amser a gymerir i wneud penderfyniadau yn mynd yn hirach byth ac, o ganlyniad i hynny, y drydedd elfen, wrth gwrs, yw bod ymddiriedaeth y cyhoedd yn y broses o wneud y penderfyniadau hyn yn cael ei herydu. Yn yr achos hwn, mae'n rhaid dweud y bydd llawer o bobl wedi bod â disgwyliad, o ystyried eu bod wedi gweld yr addewid honno ym maniffesto Llafur, a bod hynny bellach, wrth gwrs, wedi ei chwalu, ac mae'n rhaid cael ymateb i hynny hefyd.
Yn olaf, sefydlu comisiwn arbenigol—sefydlu pwyllgor arferai fod yn ymateb i unrhyw broblem yng Nghymru. Rydym wedi mynd un cam ymhellach—rydym yn sefydlu comisiynau nawr. Pam sefydlu comisiwn arbenigol a ninnau newydd greu comisiwn seilwaith cenedlaethol annibynnol yn benodol i'n helpu i wneud penderfyniadau amgen mewn ffordd sy'n fwy ystwyth a deheuig? Pam creu comisiwn arall pan fo gennym ni un yn barod? Efallai y gallai'r Prif Weinidog ymdrin â'r cwestiwn hwnnw.