Part of the debate – Senedd Cymru am 5:32 pm ar 4 Mehefin 2019.
Diolch am y gyfres o sylwadau a chwestiynau. Ceisiaf ymdrin â phob un o sylwadau a chwestiynau Darren yn yr amser a neilltuwyd, Dirprwy Lywydd.
Dywedaf yn garedig iawn fod y cysylltiad â marwolaeth anffodus y claf a ddisgrifiodd a'r chwe swydd ychwanegol—ni ellir gwneud cysylltiad uniongyrchol fel ceisia'r Aelod ei wneud. Ers fy nghyfnod i ar ddechrau'r tymor hwn fel Aelod Cabinet dros iechyd, rwyf wedi cael trafodaethau gyda llawfeddygon orthopedig mewn grwpiau amrywiol a chystadleuol yn y tri safle, gan ddod â hwy ynghyd gyda'r bwrdd iechyd i edrych ar gynllun priodol ar gyfer orthopedeg. Yr her yw cyrraedd y pwynt lle gallwn ni gefnogi cynllun i fuddsoddi yn y gwasanaeth y mae'r holl safleoedd yn cytuno ag ef mewn gwirionedd. Erbyn hyn rydym ni mewn gwell sefyllfa, a dyna pam ein bod ni'n gallu darparu mwy o fuddsoddiad yn y gwasanaeth hwnnw. Rydym ni'n cydnabod bod hynny'n gwbl angenrheidiol.
Ac mae dewisiadau cyfalaf yn cymryd amser—y broses y mae angen inni fynd drwyddi i sicrhau ein bod yn buddsoddi yn y rhan gywir o'r gwasanaeth—ac mae'n rhan o'm rhwystredigaeth i nad ydym yn gallu gwneud hynny'n gynt. A dweud y gwir, dydw i ddim yn credu bod mesurau arbennig yn ateb ar gyfer oedi mewn dewisiadau cyfalaf; mae'n ymwneud â'r ffaith fod y bwrdd iechyd yn glir o ran y dewisiadau y mae angen iddo eu gwneud ochr yn ochr â'i staff, i gael cytundeb ar yr hyn y gallai ac y dylai fuddsoddi ynddo. Ac rwy'n awyddus i sicrhau bod mesurau arbennig yn gymorth i wneud hynny, nid yn rhwystr, oherwydd rhan o'r her yw pa un a yw sefydliad yn teimlo y gall wneud dewisiadau y gallai ac y dylai eu gwneud mewn gwirionedd, ac mae hynny'n rhan o'r her ynghylch cael goruchwyliaeth y mesurau arbennig i sicrhau eu bod yn parhau i wneud dewisiadau.
O ran eich sylw am famolaeth, mae'r buddsoddiad yn y Ganolfan Is-ranbarthol ar gyfer Gofal Dwys i'r Newydd-anedig wrth gwrs yn cael ei groesawu, ond mewn gwirionedd, y rheswm pam y daeth gwasanaethau mamolaeth allan o fesurau arbennig oedd oherwydd newid diwylliannol sylweddol yn y ffordd yr oedd yr adran honno'n gweithredu—newid yn yr arweinyddiaeth ar lefel bydwreigiaeth, yn arbennig, a newid yn y ffordd yr oedd staff yn gweithio gyda'i gilydd mewn gwirionedd. Dyna oedd y ffactor pwysicaf o ran gwella gwasanaethau mamolaeth ledled y gogledd. Mae'r newid hwnnw wedi'i gynnal hefyd, ac mae hynny'n gadarnhaol iawn ac mae'n dangos i'r sefydliad ei fod wedi ac yn gallu gwella gwasanaethau a chynnal y gwelliant hwnnw fel bod staff yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi, ac, mewn gwirionedd, bod y cleifion, y bobl y maen nhw'n gofalu gyda nhw ac amdanyn nhw, yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi ac yn cael gwell gofal o ganlyniad.
O ran eich sylwadau am ymarfer cyffredinol, hoffwn eich atgoffa eto nad oes neb wedi cael ei adael heb feddyg teulu, a bron yn ddieithriad, mae'r gofal yn cael ei ddarparu ar y dechrau o'r un lle y maen nhw wedi arfer ag ef. Fodd bynnag, byddwn yn gweld newid yn y ffordd y caiff ymarfer cyffredinol ei gyflwyno. Bydd yn golygu y bydd gennym ni grwpiau mwy o feddygon teulu, meddygon teulu eraill yn gweithio i feddygon teulu eraill, yn yr un ffordd yn union ag y mae'r rhan fwyaf o gyfreithwyr yn cael eu cyflogi gan gyfreithwyr eraill mewn cwmnïau cyfreithiol. Ond rwy'n credu bod angen i ni hefyd weld hynny fel rhywbeth cadarnhaol, symud pobl i fan lle bydd eu gofal yn cael ei ddarparu mewn cymuned leol ond mewn lleoliad sydd wedi'i adeiladu i'r diben ac sy'n addas i'r diben. Mae hynny'n rhan o'r hyn yr ydym ni'n ei wneud i fuddsoddi yn yr ystad gofal sylfaenol ledled Cymru.
Ac rwy'n falch eich bod wedi ymweld ag adran achosion brys Wrecsam, gan eu bod yn grŵp ymroddedig o weithwyr gofal iechyd proffesiynol sy'n ymdrechu ac yn ymdopi â'r heriau gwirioneddol sy'n dod i'w rhan. Mae'n llawer haws bod yn wleidydd, a dweud y gwir, hyd yn oed yn y swydd hon, nag ydyw i fynd a gweithio mewn adran achosion brys mewn unrhyw un o'n hysbytai mewn unrhyw ran o'r DU, nid dim ond yng Nghymru. Ac mae hynny mewn difrif yn amlygu'r heriau ar draws ein system gyfan, nid yn unig o ran pobl sy'n cyrraedd yr ysbyty. Dyna pam fy mod yn rhoi cymaint o bwyslais, yn y sgyrsiau a gefais gyda phartneriaid ledled y gogledd, ar oedi wrth drosglwyddo gofal, ar hynny fel arwydd o lwyddiant y system gyfan, iechyd a gofal cymdeithasol gyda'i gilydd, a pham fod angen inni ddiwygio ac ailstrwythuro gofal sylfaenol i wneud yn siŵr bod gennym ni fwy o gapasiti y tu allan i'r ysbyty, fel nad oes angen i bobl fynd yno yn ddiangen. Credaf y bydd hynny'n gwella'n sylweddol y ffordd y mae pobl yn darparu gofal ac, mewn gwirionedd, y ffordd y gall pobl ymfalchïo yn y gofal y maen nhw'n ei ddarparu, a bod pobl yn dal i werthfawrogi a bod â ffydd a hyder gwirioneddol yn ein gwasanaeth iechyd gwladol. Ac edrychaf ymlaen at weld y bwrdd iechyd yn y gogledd yn dod allan o fesurau arbennig ac yn parhau i ddangos ei fod yn haeddu ffydd a chefnogaeth y cyhoedd, a'i fod yn wasanaeth y dylai pob un ohonom ni yma ymfalchïo ynddo.