6. Dadl Plaid Cymru: Refferendwm cadarnhau gadael yr Undeb Ewropeaidd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:25 pm ar 5 Mehefin 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Hefin David Hefin David Labour 5:25, 5 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

O'r gorau. Nid oeddwn yn awgrymu eich bod, ac rwy'n credu fy mod yn iawn am hynny.

Ond y peth yw, ar y cyfan, nid wyf mor sicr â fy nghyd-Aelodau. Ar y cyfan, rwy'n credu mai 'aros' yw'r cam gweithredu iawn ar gyfer y wlad hon, ac rwyf wedi meddwl hynny erioed, ond y broblem yma, yn fy marn i, yw'r cwestiwn o sut y gwnawn ein democratiaeth—sut y mae ein democratiaeth yn gweithio. Pan fydd Llefarydd Tŷ'r Cyffredin yn galw am bleidlais, mae'n gweiddi'r gair 'division'—yn uchel iawn—ac mae Tŷ'r Cyffredin yn rhannu. Holl bwynt Tŷ'r Cyffredin yw ei fod yn rhannu. Pan fyddwn yn cynnal pleidlais yma, rydym yn rhannu. A dyna yw diben cael pleidlais. Ond y rheswm pam ein bod yn rhannu yw fel nad oes rhaid i'r wlad wneud hynny, ac os yw pobl yn ddig gyda ni am y dewisiadau a wnawn pan fyddwn yn rhannu, cânt gyfle wedyn i'n cosbi am hynny adeg etholiad pan allant bleidleisio dros rywun a oedd yn rhannu yn y ffordd y dymunent iddynt ei wneud.

Y broblem gyda'r refferendwm yw ei fod yn rhoi'r cyfrifoldeb am y rhaniad hwnnw i bobl y wlad, ac ar ôl i'r rhaniad hwnnw ddigwydd, mae'n anhygoel o anodd dod â'r wlad yn ôl at ei gilydd wedyn. Yn dilyn etholiad, bydd gan y rhai sydd ar yr ochr sy'n colli lais o hyd yn y Senedd y cawsant eu hethol iddi. Felly, yn dilyn etholiad, os ydych wedi pleidleisio dros y Ceidwadwyr, fel y bydd Darren Millar yn ei wneud y tro nesaf—pan fydd yn colli bydd yn gwybod y bydd ganddo lais yn San Steffan a bydd yn parhau—wel, gobeithio neu gobeithio ddim—i gynrychioli ei etholwyr yn y Siambr hon. Bydd gan bobl lais o hyd. Ac nid oes neb yn dweud yn ystod dadl, 'Eisteddwch; fe wnaethoch chi golli'. Clywais Mark Reckless yn gweiddi hynny ar draws y Siambr at Alun Davies: 'Eisteddwch; fe wnaethoch chi golli', gan gyfeirio at y refferendwm. Ac mae Alun Davies yn gweiddi'r geiriau sarhaus y mae'n dewis eu defnyddio yn ôl. Ond y gwir yw—[Torri ar draws.] Rwy'n eich amddiffyn chi nawr. Ond y gwir yw—[Torri ar draws.] Nid wyf yn derbyn ymyriad gan y naill na'r llall ohonoch. Gall y ddau ohonoch eistedd a gwrando arnaf. Ond y ffaith yw bod y refferendwm yn mynd â hyn allan i'r wlad ac yna'n galluogi gwleidyddion i ddweud wrth wleidyddion eraill sy'n cael eu hethol yn ddemocrataidd i fod yn dawel.

Y broblem arall gyda refferendwm yw ei fod yn symleiddio dewisiadau. Mae'n symleiddio dewisiadau i'r pwynt o fod yn hurt—'ie' neu 'na'. Mewn bywyd go iawn, mewn gwleidyddiaeth go iawn, mae pob dewis a wnawn yn effeithio ar rywun arall. Mae pob penderfyniad unigol a wnawn yn y Siambr hon yn creu canlyniad i rywun arall. Nid ydym yn bod yn onest wrth bobl os dywedwn wrthynt, 'Pan bleidleisiwch mewn refferendwm, bydd eich dewis yn cael ei anrhydeddu a dyna fydd diwedd y mater, a bydd popeth yn iawn'. Nid yw mecanwaith refferendwm yn caniatáu hynny. [Torri ar draws.]

Os caf amser ychwanegol gan y Llywydd, rwy'n hapus i dderbyn ymyriad.