Part of the debate – Senedd Cymru am 6:10 pm ar 11 Mehefin 2019.
Diolch, Dirprwy Lywydd, ac a gaf fi ddiolch i'r Gweinidog am agor y ddadl hon? Rwyf yn falch o gyfrannu ati, ac o gytuno, mewn gwirionedd, â sawl un—ond nid pob un, fel na fyddwch yn synnu fy nghlywed i'n ei ddweud—o'r pwyntiau sydd wedi eu gwneud, ond, er hynny, roedd nifer o'r pwyntiau a wnaethoch yn rhywbeth, fe gredaf, y gallai pob un ohonom ni gytuno â nhw, Gweinidog, o ran datblygu system sy'n deg, sy'n gwarantu cyllid i Gymru yn y dyfodol, sy'n lliniaru rhywfaint o ansicrwydd y broses Brexit, yr ydym ni i gyd yn ymwybodol ohono, ac sydd yn y pen draw yn darparu cyllid effeithiol i Gymru y gellir dibynnu arno gan Lywodraeth Cymru a gan bobl Cymru a gan fusnesau.
Mae'r cynnig yn cydnabod bod Cymru yn cael tua £370 miliwn bob blwyddyn mewn cronfeydd strwythurol a chronfeydd buddsoddi o ganlyniad i aelodaeth y DU o'r UE ac mae hefyd yn galw arnom ni i gofio'r addewidion a wnaed yn ystod refferendwm yr UE na fyddai Cymru'n colli ceiniog o ganlyniad i Gymru'n gadael yr UE. Mae hynny'n rhywbeth y byddem ni i gyd yn awyddus i'w gyflawni. Pa ffordd bynnag yr ydych yn ei eirio a pha iaith bynnag yr ydych yn ei defnyddio, mae sôn am beidio colli ceiniog yn achosi cynnwrf, ond mae'r pwynt wedi'i wneud yn dda ein bod wedi cael addewid na fyddai Cymru ar ei cholled yn ariannol o ran yr arian y byddem yn ei gael yn lle'r arian Ewropeaidd ar ôl i'r broses Brexit ddod i ben, ac mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni ar yr ochr hon yn credu y dylai ddigwydd. Dylai Cymru barhau i gael y cymorth ariannol sydd ei angen arnom ni.
O ran mater y gronfa ffyniant gyffredin, y sonnir amdani'n benodol yn y cynnig, wrth gwrs y byddem i gyd yn hoffi gweld mwy o fanylion am y gronfa honno ac ar y cyfle cyntaf. Yn amlwg, mae hynny'n hanfodol yn fy marn i, ond er hynny, rwy'n credu ei fod yn annoeth ac afrealistig i ddiystyru’r gronfa'n llwyr ar ba wedd bynnag y mae hi ar hyn o bryd, fel y mae'n ymddangos bod y cynnig hwn yn ceisio ei wneud. Mae o leiaf yn ymgais i geisio disodli cyllid Ewropeaidd gyda mecanwaith sy'n deg ac sydd nid yn unig yn cefnogi—mae yna ymgais i wneud hynny—Cymru a'r Alban a chenhedloedd y DU, ond hefyd rhanbarthau'r DU. Credaf mai dyna oedd yr egwyddor wreiddiol y tu ôl i hyn. Ac fel y dywedodd y Gweinidog ei hun, ar hyn o bryd mae cwestiynau heb eu hateb, yr ydym ni'n ei dderbyn, ac rwy'n credu y byddai Llywodraeth y DU yn ei dderbyn, nad ydyn nhw wedi'u datrys eto, a dim ond pan gaiff y rheini eu datrys ac y gallwn ni weld ffurf derfynol ar gronfa ffyniant y DU y gallwn ni ddweud, 'O'r gorau, nid yw'n mynd i ddarparu yn y ffordd y dymunwn', neu byddwn yn gallu dweud ei fod yn mynd yn bell ar hyd y ffordd tuag at ddarparu'r math o gefnogaeth y mae ei hangen ar Gymru.
Mewn egwyddor, mae'n syniad da, ond mae'n rhaid iddo gael ei weld fel un sy'n gydnaws â datganoli, ac roedd hwnnw'n bwynt a wnaeth y Gweinidog, rwy'n credu, drwy gydol yr holl ddadl a thrafodaeth hon, rydym ni wedi cael y ddadl barhaus hon ynghylch pa un a ddylid—. Ar y naill law, mae gennych chi gronfa ffyniant y DU. Sut y mae hynny'n gydnaws â datganoli? A oes rhyw fath o dynnu yn ôl ar ddatganoli? Nid dyna oedd y ddealltwriaeth o gwbl ar ddechrau'r broses hon, ynglŷn â sut y byddai hyn yn mynd rhagddo, ac yn sicr ni ddylai hynny fod yn wir. Ni ddylai disodli arian yr UE arwain at dynnu datganoli a phwerau'r Cynulliad hwn yn ôl. Nid dyna yr oeddem ni wedi'i ragweld ac nid dyna wnaeth pobl Cymru bleidleisio drosto.