Mae'n amlwg fod angen inni ddod o hyd i ateb hirdymor i'r tagfeydd o gwmpas Casnewydd, ac nid oes neb yn gwadu hynny; nid oes neb erioed wedi gwadu hynny. Os yw Llywodraeth Cymru o ddifrif ynglŷn â chyflawni ei nod o system drafnidiaeth gyhoeddus amlfodd, integredig a charbon isel o ansawdd uchel, yna dyma gyfle yn awr i wneud cam ystyrlon ac arwyddocaol tuag at gyflawni hynny: mae £1.4 biliwn o gyfalaf buddsoddiad wedi'i ryddhau—dychmygwch beth y gellir ei gyflawni os caiff hwnnw ei ddefnyddio'n effeithiol. Mae Deddf cenedlaethau'r dyfodol yn gofyn i gyrff cyhoeddus feddwl am effaith hirdymor eu penderfyniadau, i weithio'n well gyda phobl a'u cymunedau ac i liniaru problemau parhaus, megis tlodi, anghydraddoldeb iechyd a newid hinsawdd. Trafnidiaeth Cymru sydd i gyfrif am 14 y cant o'r allyriadau carbon cyfredol. Os ydym o ddifrif ynghylch cyrraedd ein targedau lleihau carbon, mae bron yn amhosibl gwneud hynny heb fuddsoddi mewn trafnidiaeth gyhoeddus glyfar, wyrddach, ac mae hynny'n rhywbeth y mae'r Llywodraeth yma ar ôl yn ei wneud.

Yn y 10 mlynedd nesaf, er mwyn sicrhau gostyngiad o 43 y cant mewn allyriadau trafnidiaeth, mae'n amlwg fod yn rhaid i ni wneud llawer mwy. Hefyd, mae angen inni ei gwneud yn llawer haws i bobl newid eu harferion. Yn 2013, cyhoeddodd y Llywodraeth ffigurau'n tynnu sylw at y ffaith bod 43 y cant o'r teithiau a wnaed ar y rhan dan sylw o'r M4 o dan 20 milltir o hyd mewn gwirionedd, neu mewn geiriau eraill, caent eu hystyried yn deithiau lleol. Dylem anelu at leihau'r nifer hwnnw i 0 y cant, ac mae hynny'n golygu creu system drafnidiaeth gyhoeddus sy'n addas ar gyfer gwlad Ewropeaidd yn yr unfed ganrif ar hugain. A allwn feio pobl am ddewis defnyddio eu ceir eu hunain yn lle trafnidiaeth gyhoeddus pan fo hwnnw'n ddrud ac yn dirywio'n gyson? Ni allwn hyd yn oed warantu toiledau ar rai gwasanaethau yn awr. Nawr, mae hynny'n teimlo i mi fel mynd tuag yn ôl, nid ymlaen.

Mae'n werth nodi hefyd mai 10 y cant o'r traffig ar y darn hwn o'r M4 sy'n gyfrifol am y tagfeydd. Wrth inni chwilio am atebion i broblem tagfeydd, dylem roi blaenoriaeth i fynd i'r afael â'r teithiau lleol hyn. A gallai mynd i'r afael â'r teithiau lleol leihau'r tagfeydd mewn ffordd fawr. Mae i fuddsoddi mewn trafnidiaeth gyhoeddus fantais ychwanegol hefyd o wneud cymdeithas yn fwy cyfartal. Nid yw buddsoddi mewn systemau trafnidiaeth ceir yn gwneud fawr ddim i drechu tlodi trafnidiaeth, gan nad yw'n cynnwys y rhai nad oes ganddynt gar at eu defnydd. Dengys data Llywodraeth Cymru ei hun nad yw 23 y cant o gartrefi yng Nghymru yn berchen ar gar preifat, a bydd hynny, yn ddiau, yn cydredeg ag incwm isel neu amddifadedd. Mae system drafnidiaeth sy'n dibynnu ar y car yn ynysu llawer o bobl dlotaf Cymru oddi wrth waith, addysg, gweithgareddau cymunedol a chymdeithasol. Felly, byddai buddsoddi mewn system drafnidiaeth integredig sy'n fforddiadwy ac yn hygyrch yn lliniaru tlodi trafnidiaeth, yn ogystal â chynyddu buddsoddiad economaidd lleol.  

Mae mynediad cyfartal at drafnidiaeth gyhoeddus, o safbwynt cymdeithasol a daearyddol, yn hanfodol er mwyn sicrhau symudedd effeithiol a chynaliadwy yn amgylcheddau trefol Cymru. Mae'n rhywbeth y gellir ei wneud ac mae gwledydd eraill ar draws Ewrop yn cynnig enghreifftiau gwych. Mae Lwcsembwrg yn darparu trafnidiaeth gyhoeddus o safon uchel, ac mae bellach yn bwriadu darparu trafnidiaeth am ddim i'w dinasyddion. Mae Dinas Lwcsembwrg, y brifddinas, yn dioddef o rai o'r tagfeydd traffig gwaethaf yn y byd. Mae'n gartref i tua 110,000 o bobl, ond mae 400,000 arall yn cymudo i mewn i'r ddinas i weithio, ac awgrymodd astudiaeth fod gyrwyr yn y brifddinas wedi treulio 33 awr ar gyfartaledd mewn tagfeydd traffig yn 2016. Mae'r Llywodraeth yn bwriadu buddsoddi mewn seilwaith trafnidiaeth, ac mae eu strategaeth symudedd newydd, Modu 2.0, yn rhagweld rhwydwaith trafnidiaeth gyhoeddus sy'n cludo 20 y cant yn fwy o bobl erbyn 2025, gyda llai o dagfeydd ar yr oriau brig. Mae'r cynllun yn cynnwys moderneiddio'r rhwydwaith rheilffyrdd, gwell cysylltiadau trawsffiniol a'r cyfnewidfeydd bws-tram-trên newydd, yn ogystal â mentrau'n ymwneud â ffyrdd, gyda buddsoddiad gan y wladwriaeth o €2.2 biliwn erbyn 2023. Os gellir ei wneud yno, gellir ei wneud yma, a chyda'r cyfle hwn sydd gennym yn awr, mae angen inni fuddsoddi ar frys yn ein trafnidiaeth gyhoeddus.