7. Dadl ar Ddeiseb P-05-869: Datgan Argyfwng Hinsawdd a gosod targedau di-garbon ym mhob polisi

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:46 pm ar 19 Mehefin 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 5:46, 19 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn, Gadeirydd. Rwy'n falch iawn o ymateb ar ran Llywodraeth Cymru. Rydym yn derbyn y cynnig ac yn nodi’r ddeiseb, ac rwy'n ddiolchgar hefyd i'r miloedd o bobl a lofnododd y ddeiseb a'r nifer fwy a roddodd gymaint o sylw i'r mater hollbwysig hwn yn yr wythnosau diwethaf.

Ddiwedd mis Ebrill, fel y nodwyd, cyhoeddais argyfwng newid hinsawdd ar ran Llywodraeth Cymru. Yn ddiweddarach yr un wythnos, pleidleisiodd y Cynulliad Cenedlaethol hwn o blaid datganiad o'r fath a hwy oedd y Senedd gyntaf yn y byd i wneud hynny. Rwyf wedi egluro'r rhesymau pam y gwnaethom hynny sawl gwaith yn y lle hwn, ond fe wnaf eu hailadrodd am fy mod yn credu ei fod yn bwysig iawn ac rwyf hefyd am adrodd ar yr hyn sydd wedi digwydd ers hynny.

Felly, nod y datganiad oedd symbylu pobl, sefydliadau, busnesau i weithredu hefyd, ac rwyf am roi ychydig o enghreifftiau. Soniais mewn cwestiynau yn gynharach y prynhawn yma fod sawl awdurdod lleol bellach wedi datgan argyfwng hinsawdd ynghyd â nifer o gynghorau tref, a chredaf fod y mwyafrif ohonynt wedi dweud eu bod wedi gwneud hyn yn dilyn ein harweiniad ni. Busnesau hefyd, ac roeddwn yn falch iawn fod y busnesau sy'n aelodau o gyngor economaidd fy nghyd-Aelod, Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth, wedi gofyn i mi fynychu'r cyfarfod diweddaraf i wrando ar yr hyn y maent am ei wneud i helpu i liniaru newid hinsawdd. Felly, rwy'n credu ei fod wedi cael yr effaith roeddem ei heisiau o ran symbylu pobl, ond wrth gwrs, mae llawer mwy i'w wneud.

Credaf fod lefel y gefnogaeth gyhoeddus i'r ymgyrch argyfwng hinsawdd yn adlewyrchu'r awydd i wleidyddion ddweud y gwir am y sefyllfa, ac nid yw Llywodraeth Cymru dan unrhyw gamargraff ynglŷn â’r peryglon a wynebwn yn ogystal â'r atebion sydd o fewn ein cyrraedd. Bydd angen i bob Gweinidog edrych ar eu polisïau. Rwyf wedi dweud bod y cynllun cyflawni carbon isel—a buaswn yn annog pob Aelod i ddarllen y cynllun hwnnw—mae ganddo 100 o bolisïau ac argymhellion, ac weithiau, rwy’n credu efallai na chafodd ei ddarllen yn ddigon manwl. Fe'i cyflwynwyd gennym ym mis Mawrth, ond er mai ym mis Mawrth y cafodd ei gyflwyno, rwyf wedi gofyn i swyddogion ei adolygu yng ngoleuni'r cyngor a gefais gan bwyllgor newid hinsawdd y DU.

Felly, ochr yn ochr â hynny, rwyf hefyd yn edrych ar reoli tir yn gynaliadwy. Yn wahanol i Blaid Cymru, rwy'n credu y dylem symud oddi wrth gynlluniau taliadau sylfaenol oherwydd rwy'n credu y bydd yr argymhellion sydd gennym, sy’n gwobrwyo canlyniadau amgylcheddol, sy’n gwobrwyo cynhyrchu bwyd yn gynaliadwy, yn helpu gyda'r allyriadau carbon amaethyddol, ac rwy'n falch iawn o weld y ffordd y cynhaliodd Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr gynhadledd yn ddiweddar ar gynhyrchu bwyd a rheoli tir yn gynaliadwy, ac maent wedi cyflwyno argymhellion ar gyfer bod yn garbon niwtral erbyn 2040, ddeng mlynedd yn gynt na ni. Felly, rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn inni edrych ar yr argymhelliad hwnnw hefyd.

Mae Maes Awyr Caerdydd wedi'i daflu ataf lawer gwaith. Fe'i taflwyd ataf eto heddiw. Dylwn ddweud, unwaith eto: darllenwch y cyngor gan Bwyllgor y DU ar Newid Hinsawdd. Yn wahanol i unrhyw wlad arall yn y DU, rwy’n credu, mae ein cyllidebau carbon yn cynnwys yr holl allyriadau o awyrennau yng Nghymru, sef yr holl deithiau awyr domestig a rhyngwladol. Rwy'n credu mai ni yw'r unig wlad i wneud hynny. Felly, nid yw Pwyllgor y DU ar Newid Hinsawdd wedi rhagdybio unrhyw ostyngiad mewn allyriadau o deithiau awyr rhyngwladol sy'n deillio o weithredu polisi unochrog Cymru neu'r DU.

Rydym yn cytuno â'r deisebwyr fod yn rhaid i ni sicrhau bod pob polisi yn y presennol a’r dyfodol yn gydnaws â’r angen i osgoi newid hinsawdd a chwalfa ecolegol bellach, a chredaf fod y ddau Aelod Llafur a siaradodd wedi cyfeirio at hynny. Rhoddwyd ein Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 a'n Deddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016 ar waith gyda golwg ar yr union ddiben hwnnw. Mae Deddf yr amgylchedd, er enghraifft, yn gosod dyletswyddau cyfreithiol ar Weinidogion Cymru a chyrff cyhoeddus i gynnal a gwella bioamrywiaeth. Ceir gofyniad iddynt gynhyrchu eu hadroddiad cyntaf ar sut y maent yn cyflawni eu dyletswydd erbyn diwedd y flwyddyn hon, ac mae Deddf yr amgylchedd hefyd yn cynnwys targedau cyfreithiol rwymol ar gyfer lleihau allyriadau nwyon tŷ gwydr ar draws economi Cymru.

Ond wrth gwrs, er mwyn i dargedau fod yn ystyrlon, rhaid eu gosod ar sail y dystiolaeth wyddonol orau sydd ar gael, a rhaid iddynt gael eu hategu gan gamau gweithredu er mwyn eu cyrraedd. Dyna pam rwy'n derbyn cyngor gan Bwyllgor y DU ar Newid yn yr Hinsawdd, y corff cynghori statudol annibynnol a ffurfiwyd o arbenigwyr ym maes gwyddoniaeth hinsawdd, economeg, gwyddor ymddygiad a busnes. Soniais fy mod wedi cael y cyngor gan y pwyllgor y gofynnodd Lywodraeth y DU, Llywodraeth yr Alban a minnau amdano, ac roedd yn ymwneud â phennu targed allyriadau sero net ar gyfer y DU a'n cyfraniad at y nod hwnnw. Rwyf wedi derbyn eu cyngor, rwyf wedi ymrwymo i ddeddfu y flwyddyn nesaf i gynyddu targed lleihau allyriadau Cymru o 80 y cant i 95 y cant erbyn 2050, yn unol â chyflawniad targed sero net ar gyfer y DU.

Wrth gwrs, mae'r deisebwyr yn gofyn i ni fynd ymhellach a gosod targed sero net ar gyfer Cymru cyn y dyddiad hwnnw. Felly, ymateb Llywodraeth Cymru i'r alwad honno yw dweud: rydym ninnau hefyd yn cydnabod yr angen i fynd ymhellach. Dyna pam ein bod wedi derbyn y cyngor, a phan wnaethom hynny, nodasom ein huchelgais i ddatblygu targed sero net i Gymru. Felly, nawr mae angen i ni weithio gyda Phwyllgor y DU ar Newid Hinsawdd, a chyda rhanddeiliaid eraill ledled Cymru, i nodi'r ffyrdd y gellir cyrraedd targed mwy uchelgeisiol. [Torri ar draws.] Iawn.