7. Dadl ar Ddeiseb P-05-869: Datgan Argyfwng Hinsawdd a gosod targedau di-garbon ym mhob polisi

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:36 pm ar 19 Mehefin 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jenny Rathbone Jenny Rathbone Labour 5:36, 19 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n cytuno â Neil McEvoy fod rhaid i ni newid y ffordd y gwnawn bethau. Yn amlwg, mae angen i ni gyflwyno tramiau a bysus trydan. Cytunaf yn llwyr fod angen inni dynnu sylw at yr angen i newid polisi cynllunio fel nad ydym yn adeiladu datblygiadau tai mewn ardaloedd lle nad oes digon o drafnidiaeth gyhoeddus i alluogi pobl i symud o gwmpas, ond buaswn yn gwahodd y Cynghorydd McEvoy i ganolbwyntio ar sicrhau bod yr awdurdod lleol lle mae'n cynrychioli ei gymuned leol yn cadw hynny mewn cof hefyd. Oherwydd nid dim ond yn yr ardal y mae'n ei chynrychioli y mae tai'n cael eu codi mewn ardaloedd lle mae'r system drafnidiaeth yn annigonol i ddygymod â hwy.

Yr hyn sydd ei angen yw polisi trawsnewidiol er mwyn gwneud yn siŵr fod gennym system fetro sy'n sicrhau bod datblygiad yn digwydd o amgylch y prif ganolfannau a lloerennau metro. Oherwydd ni allwn fforddio cael mwy o allyriadau carbon o gerbydau ac mae'n rhaid i ni gynllunio mewn ffordd wahanol i wneud yr hyn sy'n rhaid inni ei wneud ar newid hinsawdd. Oherwydd mae'n rhaid inni gofio bod panel rhynglywodraethol y Cenhedloedd Unedig ar newid hinsawdd yn ein rhybuddio mai dim ond 12 mlynedd sydd gennym i achub y byd. Mae hwnnw'n gysyniad eithaf brawychus. Felly, rwy'n croesawu'n fawr y datganiad gan Lywodraeth Cymru ar argyfwng hinsawdd, ond mae angen inni ddilyn hynny â chamau gweithredu.

Cawsom ein hatgoffa ddoe gan Darren Millar ei bod hi'n 30 mlynedd ers llifogydd Tywyn, ac mae'n ddrwg gennyf ddweud bod y math hwnnw o ddigwyddiad yn mynd i fod yn fwy cyffredin oni bai ein bod yn newid ein ffyrdd. Rhaid inni gofio mai'r hyn sy'n digwydd yn y Deyrnas Unedig yn unig sydd o dan ein rheolaeth. Ni allwn wneud dim am yr hyn sy'n digwydd mewn gwledydd eraill ar wahân i ymuno â sefydliadau rhyngwladol a'u hannog i gyflawni eu rhwymedigaethau o dan gytundeb Paris.  

Ond i fynd yn ôl at yr hyn y gallwn ddylanwadu arno, credaf fod Mark Reckless yn hollol iawn i ofyn y cwestiwn, 'A allwn fforddio tynnu boeleri nwy a chael pympiau gwres o'r ddaear a'r aer yn eu lle?' A'r ateb yw, 'Yn bendant. ' Rhaid inni allu gwneud hynny, oherwydd po fwyaf o bobl sy'n defnyddio pympiau gwres o'r ddaear ac o'r aer, bydd y gostyngiad yn y pris yn mynd gyda hynny. Rhaid inni gael bargen newydd werdd i fynd i'r afael â'r broblem hon, ac mae hynny'n golygu mynd ati o ddifrif i drawsnewid y ffordd y gwnawn bethau.

Mae'n rhaid i ni gael y tramiau trydan a'r bysys y soniodd Neil McEvoy amdanynt. Sut y talwn amdanynt? Wel, ar hyn o bryd, mae angen inni dalu amdanynt drwy drethu pobl sy'n gwneud y peth anghywir. Ar hyn o bryd, mae gennym Lywodraeth yn y DU sy'n gwrthod cynnal y cymal codi prisiau ynni a dalwn am betrol. Dylem wneud trafnidiaeth ceir yn ddrutach o'i gymharu â chludiant cyhoeddus. Yn bersonol, hoffwn weld trafnidiaeth gyhoeddus yn cael ei darparu am ddim gan fy mod yn credu bod hwnnw'n fesur angenrheidiol, yn unol â'r hyn y mae David Attenborough ac arbenigwyr y Cenhedloedd Unedig yn ein rhybuddio yn ei gylch. Rhaid inni gael llwybrau teithio llesol i bob un o'n hysgolion er mwyn i'n holl blant allu cerdded neu feicio, oherwydd rhaid i hynny fod yn brif ddull o deithio ar gyfer plant sy'n byw o fewn pellter rhesymol i'r ysgol.

Felly, credaf fod angen gweddnewid y ffordd rydym yn cynllunio gwasanaethau, y ffordd rydym yn addasu ein holl dai. Mae gan Gymru fwy o dai hynafol na rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig, ac yn ogystal â hynny, rydym yn parhau i ganiatáu i adeiladwyr tai ar raddfa fawr adeiladu tai nad ydynt yn effeithlon o ran eu defnydd o ynni, a bydd angen eu hôl-osod. Felly, mae angen i ni roi diwedd ar hynny a newid Rhan L y polisi cynllunio. Mae'n cyd-fynd yn llwyr â'r fargen newydd werdd y mae'n rhaid inni ei chael.

Nid wyf yn meddwl bod gan yr un ohonom belen wydr i weld beth yw'r newidiadau sy'n mynd i fod yn angenrheidiol, ond mae angen i bawb ohonom roi ein pennau at ei gilydd i weld beth sy'n rhaid i ni ei wneud, ac mae'n rhaid i ni gael newid radical. Rwy'n falch o fod yn noddi—