Part of the debate – Senedd Cymru am 5:43 pm ar 19 Mehefin 2019.
Weinidog, mae cryfder y teimlad ynglŷn â’r mater hwn yn amlwg yn ôl faint o ohebiaeth y mae pawb ohonom wedi’i chael, rwy'n siŵr, a'r ffaith bod ein pobl ifanc yn cael eu cymell i fynd ar streic a bod Extinction Rebellion wedi meddiannu rhannau o Lundain yn ddiweddar ac yn bygwth cau meysydd awyr mawr trwy ddulliau teg neu fel arall. Ymddengys i mi fod Llywodraeth Cymru wedi cyfleu teimladau’r genedl pan ddatganodd ei hargyfwng newid hinsawdd ei hun. Weinidog, roeddwn mor bryderus ag Andrew R.T. Davies yn gynharach, ond rydych chi bellach wedi egluro bod yr argyfwng hwn wedi’i drafod mewn amryw o gyfarfodydd eraill cyn i chi wneud y datganiad, ar wahân i fod yn eitem ‘unrhyw fater arall’ yn y Cabinet ar 29 Ebrill, gan fod y datganiad hwn yn effeithio ar bawb ohonom a phob maes Llywodraeth yn ddiwahân.
Gwrandewais ar gyfweliad ar Talk Radio, lle roedd cynrychiolydd ar ran Extinction Rebellion yn awgrymu bod gan bawb yn y DU hawl i un daith awyr ddwyffordd y flwyddyn, ac er fy mod yn derbyn nad ydynt wedi’u hethol eto, ymddengys eu bod yn gyrru'r agenda. Nid wyf yn arbenigwr yn y maes, ond gwn fod teithiau awyr yn un o'r pethau sy’n defnyddio fwyaf o adnoddau, felly tybed sut y mae'r datganiad argyfwng newid hinsawdd yn cyd-fynd â pherchnogaeth barhaus Llywodraeth Cymru ar y maes awyr a hyrwyddo teithiau awyr yn weithredol, gan gynnwys y cymhorthdal i gyswllt awyr Ynys Môn?
Mae'r datganiad wedi ateb y ddeiseb hon yn rhannol. Fodd bynnag, rwy’n cwestiynu ymarferoldeb y gofynion eraill, yn sicr o ran cyflymder, a chredaf fod rhywbeth yma ynghylch rheoli disgwyliadau ar draws holl Lywodraethau'r DU. Byddwch yn onest am yr hyn y gellir ei gyflawni, a nodwch fod dillad rhad a bwyd rhad i gyd yn costio rhywbeth yn rhywle.
Rwy'n wniadwraig frwd, ac nid oes dim yn well gennyf na dod o hyd i rywbeth prydferth ac unigryw mewn siop elusen a'i wneud yn rhywbeth i mi fy hun. Yr un peth gyda dodrefn. Dylid rhoi mwy o bwyslais ar ailddefnyddio pethau, ond gadewch i bawb ohonom wneud yn well. Mae camau wedi’u cymryd eisoes: yr ardoll ar fagiau siopa yng Nghymru—gwych—ailgylchu ac ati. Ni sydd ar frig y rhestr yn y DU o ran cyfraddau ailgylchu. Fodd bynnag, credaf fod angen i rai enillion cyflym ddigwydd. Nodaf fod adroddiad diweddar yn awgrymu mai Cymru yw un o'r ardaloedd gwaethaf o ran y ddarpariaeth o bwyntiau gwefru ceir trydan, ac rydym wedi bod yn siarad am hyn ers oesoedd.
Mae yna rywbeth hefyd ynglŷn â’n cylch dylanwad, ac mae'n ymddangos yn synhwyrol i mi ddechrau gydag adeiladau ac arferion sector cyhoeddus: gwnewch y rhain yn garbon niwtral, ymgorfforwch arferion da, ac anogwch ein hetholwyr i wneud yr un peth. Os na wnawn ni hynny, nid ydynt hwy’n mynd i'w wneud. Wedi'r cyfan, mae hon yn broblem i bawb ac rydym i gyd yn rhan o'r ateb.