Part of the debate – Senedd Cymru am 5:53 pm ar 19 Mehefin 2019.
Diolch, gadeirydd. Diolch yn gyntaf oll i'r Aelodau ac wrth gwrs, i'r Gweinidog, am ymateb i hyn, ac fe gyffyrddaf â rhai o'r pwyntiau sydd wedi ychwanegu ymhellach at y ddadl hon.
Roedd Llyr Gruffydd yn llygad ei le pan dynnodd sylw at dymereddau cynyddol a phwyslais gwirioneddol ar y ffaith y byddai cynnydd o 2 y cant yn drychinebus mewn gwirionedd—sychder, a rhyfeloedd dinistriol hyd yn oed, a dinistr ein hecosystemau. Roedd Mark Reckless yn hollol iawn mewn gwirionedd hefyd i godi cwestiynau ynglŷn â sut y mae'r ffigur sero net hwn yn cymharu, a’r hyn y gallaf ei ddweud wrthych yw bod Llywodraeth y DU, yn eu cyngor a gyhoeddwyd ym mis Mai 2009, yn argymell y dylai’r DU a'r Alban osod targed sero net erbyn 2050 ar gyfer y DU, 2045 ar gyfer yr Alban, ond roeddent yn nodi eu hargymhelliad hefyd y dylai Llywodraeth Cymru ddeddfu ar gyfer gostyngiad o 95 y cant fan lleiaf ar gyfer yr holl allyriadau nwyon tŷ gwydr yn erbyn llinell sylfaen 1990 erbyn 2050. Gellid rhoi deddfwriaeth mewn grym ar gyfer y targed newydd yn 2020, ochr yn ochr â thrydedd cyllideb garbon Cymru. Ac mae'n dweud:
Mae'r targed hwn yn cynrychioli cyfraniad teg Cymru at darged y DU, a Chytundeb Paris yn sgil hynny. Nid yw'n awgrymu bod llai o uchelgais neu ymdrech o ran polisi yng Nghymru, ond mae'n adlewyrchu'r gyfran fawr o allyriadau amaethyddol yng Nghymru a llai o fynediad at safleoedd addas i ddal a storio CO₂.
Mae'r Gweinidog wedi mynd ymhellach mewn gwirionedd ac wedi dweud
O ystyried hyn a’r datganiad argyfwng hinsawdd yn sgil cyhoeddi'r cynllun, er ein bod yn derbyn cyngor y Pwyllgor ar Newid Hinsawdd— pwyllgor Llywodraeth y DU, credwn fod yn rhaid i ni fynd ymhellach. Felly, ar ran Llywodraeth Cymru, rwy'n datgan ein huchelgais heddiw i gyflwyno targed i Gymru gyflawni allyriadau sero net erbyn 2050 fan bellaf.
Felly, mae angen eglurhad, rydych yn llygad eich lle i ddweud hynny, ynglŷn â sut y mae'r ffigur sero net hwnnw—beth y mae'n ei olygu.
Tynnodd Neil McEvoy sylw at lygredd aer. Rydym bellach yn gweld mwy o blant ag asthma arnynt, ac roeddwn yn falch eich bod wedi galw am wyrddu seilwaith cyhoeddus, pwynt da iawn.
Jenny Rathbone AC a'r angen am systemau metro—ni allwn fforddio mwy o allyriadau carbon, ac rydych yn llygad eich lle i nodi hynny wrth inni symud ymlaen i adeiladu tai—rhaid i hynny hefyd gwmpasu a gwireddu'r cyfrifoldeb sydd ynghlwm wrth hynny a'i ran yn y gwaith o leihau ein hallyriadau carbon. Mae'n rhaid i mi fod yn onest, roeddwn i'n hoff iawn o'ch pwynt ynglŷn â 12 mlynedd i achub y byd. Nid ydym yn siarad am 2050 yma, rydym yn siarad am amser nad yw mor bell i ffwrdd â hynny.
Felly, rwy'n gwerthfawrogi'r holl sylwadau'n fawr, ac wrth gwrs, Mandy, fe wnaethoch chi bwyntiau da iawn hefyd am gryfder teimladau'r cyhoedd, nid Extinction Rebellion yn unig, ond hefyd y ffaith bod plant bellach mor ymwybodol yn ein hysgolion—fel gwleidyddion, ni allwn eu siomi.
Mike Hedges, wrth gwrs—hoffais y pwynt a wnaethoch ynglŷn â sut rydym yn wynebu—ac nid yw'n air y gallaf ei ddweud yn hawdd iawn—apocalyps. Ond mewn gwirionedd, mae hynny i mi’n crisialu mewn un gair yr hyn y mae'r ddadl heddiw'n ymwneud ag ef a sut y mae angen i ni symud ymlaen gyda hyn.
Dywedodd rhywun wrthyf—plentyn mewn digwyddiad y bûm ynddo. Dywedodd plentyn wrthyf, 'Pam rydym yn ei alw'n newid hinsawdd? Mae newid yn rhywbeth rydych chi'n ei wneud dros gyfnod o amser. Rydym bellach yn wynebu argyfwng hinsawdd.' Ac roeddwn i'n meddwl mor ddoeth oedd y geiriau hynny gan ferch fach.
Felly, yr unig beth sydd ar ôl gennyf i’w wneud, gadeirydd, yw diolch i Matthew Misiak, Extinction Rebellion, a phob unigolyn a lofnododd y ddeiseb ac am gael hyder yn y system ddeisebau y byddai eu pryderon, eu safbwyntiau, yn cael eu gwyntyllu a'u trafod, gan ennyn sylwadau gan y Gweinidog yma yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru. Felly, diolch. Diolch yn fawr iawn.