Diolch, Ddirprwy Lywydd. Yn gyntaf, hoffwn ddiolch i'r pwyllgor am eu gwaith gwerthfawr a phwysig yn y maes hwn, a hoffwn hefyd gofnodi fy niolch i a diolch y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol i'r sefydliadau a'r unigolion niferus sydd wedi cyfrannu at hyn. Croesawn waith y pwyllgor a byddwn yn pleidleisio o blaid heddiw.

Mae Llywodraeth Cymru yn ymrwymedig i gynyddu amrywiaeth mewn swyddi etholedig, gan weithio i alluogi a grymuso pobl sydd am sefyll etholiad i wasanaethu eu cymunedau. Pan fydd ein gwleidyddiaeth yn adlewyrchu ein pobl, gwyddom fod ein cymunedau a'n gwlad yn well o'r herwydd. Felly, gweithio gyda phartneriaid i nodi a chwalu rhwystrau, o ran canfyddiad ac mewn ystyr fwy ymarferol, a chyfeiriodd y Cadeirydd at yr awgrymiadau ymarferol sydd yn yr adroddiad, a byddaf yn dod atynt cyn bo hir.

Ond yn gyntaf hoffwn grybwyll canfyddiad, o ran beth yw swydd wleidyddol ac i bwy y mae, a phwy sy'n wleidydd. Soniodd Leanne Wood am y stereoteip traddodiadol o'r hyn y mae pobl yn ei weld yw gwleidydd, ac rwy'n petruso rhag dweud 'gwelw a gwryw' gyda Huw'n sefyll mor agos ataf, ond peidiwch â phoeni, yn sicr ni fyddem yn dweud eich bod yn ddiflas. Ond o ddifrif, pan oeddwn i'n tyfu i fyny, ni feddyliais erioed y buaswn yn wleidydd gan nad oedd gwleidydd yn edrych yn debyg i fi, nid oedd yn rhywun tebyg i mi ac nid oedd yn rhywbeth y tybiwn erioed y gallwn ei wneud. Ond mewn gwirionedd roeddwn yn meddwl am y peth yn ddiweddar ac rwy'n meddwl efallai fy mod wedi cyrraedd y pwynt hwnnw, Ddirprwy Lywydd, pan wyf yn cyd-fynd â'r stereoteip gan fy mod yn agosáu at ganol oed, rwy'n wyn ac mae gennyf wraig erbyn hyn.

Ond o ddifrif, gwyddom fod profiad byw yn golygu ein bod yn gallu gwasanaethu ein cymunedau'n ddilys, ac mai dyna'r ffordd gryfaf o sicrhau bod ein llais a'n safbwyntiau o bob rhan o'n cymunedau a'n cymdeithas yn cael eu cynrychioli yn y drafodaeth a'r ddadl sy'n digwydd yn ein democratiaeth, yn ein cymunedau ac yn ein gwlad. Yn gryno, gall diffyg demograffig lywio diffyg democrataidd ac arwain at ddiffyg cysylltiad â'n prosesau gwneud penderfyniadau a'n proses ddemocrataidd.

Ond fel y clywsom heddiw, ni all pobl gychwyn ar y daith i ddod yn Aelod etholedig os nad ydynt yn ymwybodol o beth yw Aelod etholedig, beth y mae'n ei wneud a sut y mae'n ei wneud. Mae'r Cadeirydd wedi crybwyll diffyg gwybodaeth i bobl ynglŷn â sut y gallent ddod yn gynghorydd a beth y mae hynny'n ei olygu. Felly, mae angen i ni sicrhau ein bod yn manteisio i'r eithaf ar bob cyfle i godi ymwybyddiaeth o rôl a gwerth cynghorwyr. Mae pawb ohonom wedi clywed y canfyddiadau a'r ystrydebau negyddol, am gynghorwyr nad ydynt yn gwneud unrhyw beth, nad ydynt yn gweithio'n galed, ond ar draws ein cymunedau ac yn y Siambr hon, gŵyr pawb ohonom y gallai pobl yma fod yn clywed o wahanol gefndiroedd gydag ideoleg wahanol, ond mae'r mwyafrif ohonom am wneud ein gorau i wasanaethu ein cymunedau.

Felly, yn ystod y misoedd nesaf, byddwn yn gweithio gyda phartneriaid i nodi elfennau allweddol ein hymgyrch i godi proffil cynghorwyr, y cyfraniadau allweddol a wnânt i gymdeithas a'r gwahaniaeth y maent yn ei wneud i'w cymdogion a'r cymunedau ehangach. Byddwn yn ceisio manteisio ar hyn a hyrwyddo a chodi ymwybyddiaeth o'r cyfraniadau ymarferol y mae pobl wedi'u gwneud ar lawr gwlad ac mewn ardaloedd lleol. Bydd herio'r negyddoldeb cynyddol ynghylch gwleidyddiaeth yn allweddol i unrhyw ymgyrch. Ond mae'n bwysig ein bod yn mynd i'r afael â hyn drwy weithio mewn partneriaeth.

Ond fel y dywedais, mae angen i ni wneud mwy na herio'r canfyddiad yn unig, mae'n rhaid i ni weithredu i ddileu'r rhwystrau ymarferol i gyfranogi, ar y dechrau ac er mwyn galluogi cyfranogiad parhaus. Mae hyn yn cynnwys sicrhau bod systemau cymorth priodol ar waith o ran hyfforddiant a datblygiad, cymorth emosiynol a mecanwaith i ddiogelu lles. Mae amrywiaeth eang o gyfleoedd hyfforddi a datblygu eisoes ar gael i gynghorwyr, yn amrywio o raglenni sefydlu i raglenni arweinyddiaeth, ond fel y clywsom heddiw, gallwn bob amser wneud mwy a gallwn adeiladu ar hyn. Byddwn yn edrych ar yr hyn y gallwn ei wneud i gynyddu a gwneud y gorau o'r cyfleoedd, ac rydym yn awyddus i weithio gydag eraill i nodi meysydd ychwanegol i roi sylw iddynt.