Diolch, Ddirprwy Lywydd. Ddydd Sadwrn, byddaf yn mynychu dathliadau i nodi 150 o flynyddoedd ers agor parc Aberdâr. Y parc—'parc y bobl', fel y'i gelwid ar y dechrau—oedd y parc cyhoeddus cyntaf yng Nghymru. Fe'i datblygwyd gan y bwrdd iechyd lleol, ac mae'n ymestyn dros bron i 50 erw a oedd yn arfer bod yn rhan o dir comin hynafol Hirwaun. Daeth y tir diffaith, heb ei drin a oedd o dan ddŵr hyd at eich ffêr, i fod yn dir parc a chaeau hamdden o ansawdd. Cymerodd y gwaith hwnnw dair blynedd. Cynhaliwyd yr agoriad swyddogol ar 29 Gorffennaf 1869 ar ôl gorymdaith enfawr o bwysigion a phobl leol o ganol tref Aberdâr i fynedfa'r parc. Ger mynedfa'r parc, mewn arwydd symbolaidd, camodd y pwysigion i'r naill ochr i adael i drigolion lleol gwblhau'r lap gyntaf o'r parc. Wedi'r cyfan, eu parc hwy ydoedd, a'u parc hwy ydyw o hyd.

Dros y blynyddoedd, datblygodd y parc mewn ymateb i natur ac effeithiau dynol: cychod, baddonau, ffynnon ddŵr gyhoeddus, a mwy. Yn ystod gŵyl banc mis Awst 1906, ymwelodd 30,000 o bobl â'r parc. Bob blwyddyn ers 1950 hefyd, mae'r parc wedi cynnal rasys beiciau modur rhyngwladol enwog. Mae'r rhain yn dod ag ymwelwyr o bob cwr o'r DU i Aberdâr ar gyfer yr hyn y dywedir ei fod yn un o'r llwybrau rasio gorau ac anoddaf eu meistroli. Yn 1956, cynhaliwyd yr Eisteddfod Genedlaethol yn y parc. Mae cerrig yr Orsedd yn dal i atgoffa pobl o'r digwyddiad hwnnw.

I gloi, hoffwn dalu teyrnged i Gyfeillion Parc Aberdâr, grŵp gwirfoddol y mae eu haelodau'n gweithio'n ddiflino i wella'r parc i bawb, a gwahodd pob AC i ymuno â mi i ddathlu 150 o flynyddoedd ers agor parc y bobl.